Strach przed lataniem, czyli awiofobia
Lęk przed lataniem ma swoją nazwę i dotyczy bardzo dużej grupy osób – według danych Instytutu Badania Opinii Publicznej ponad połowa podróżnych odczuwa stres w trakcie lotu, a 30 procent osób boi się latać. Osobom dotkniętym strachem przed podróżowaniem samolotem towarzyszy często poczucie winy i wstyd. Wojaże z grupą znajomych mogą zamienić się koszmar: z jednej strony obawa przed reakcją bliskich na irracjonalny lęk, z drugiej – przerażające myśli, miliony scenariuszy, a nawet ataki paniki. W ekstremalnych przypadkach bardzo cenna będzie pomoc specjalisty (np. psychoterapeuty), jednak istnieje kilka sposobów na to, jak nie dać się pokonać szalejącym emocjom.
Pokonać lęk przed lataniem – sposoby, które pomogą przetrwać podróż
Na początek należy sobie uświadomić, że teraźniejsze regulacje i zasady dotyczące lotów (a nawet funkcjonowania samych lotnisk) poprzedzone są latami uważnej nauki na błędach. Zdarzenia, które miały miejsce kilkadziesiąt lat temu do dziś mogą przerażać, jednak prawdopodobieństwo ich ponownego wystąpienia jest bardzo małe. Jeżeli przed lotem macie nawyk poznawania tajników każdej katastrofy lotniczej z przeszłości: radzimy zaprzestać czytania, a jeżeli to niemożliwe – wziąć pod uwagę upływ lat i znaczne udoskonalenie procedur i samych systemów.
- Zderzenie samolotów w powietrzu uniemożliwia system TCAS – w dzisiejszych czasach samoloty pasażerskie są wyposażone w specjalny system, który za pomocą sygnału odbieranego przez transponder monitoruje przestrzeń powietrzną dookoła samolotu w promieniu ok. 60 kilometrów. Jeżeli samoloty zbliżą się do siebie, w odpowiednim momencie załogi obu maszyn dostaną polecenia zwiększenia (jedna załoga) oraz zmniejszenia (druga załoga) wysokości, dzięki czemu spokojnie mogą się ominąć.
- Awaria silnika – to także nie zagraża rejsowi. Obecnie samoloty mogą kontynuować lot z jednym sprawnym silnikiem – ba! Mogą nawet nabierać wysokości. To wymóg, dzięki któremu nawet w przypadku problemu z jednym z silników piloci bez przeszkód wylądują awaryjnie na najbliższym lotnisku.
- Dekompresja w samolocie – niekiedy zdarza się, że w wyniku nieszczelności lub innego zdarzenia w kabinie dochodzi do tzw. dekompresji, czyli utraty szczelności i zmiany ciśnienia – na to również jest sposób. Znacie go zapewne bardzo dobrze, bowiem „do znudzenia” prezentowany jest przez personel pokładowy. W przypadku gwałtownej zmiany ciśnienia, należy po prostu szybko założyć maski tlenowe (które wypadną automatycznie) i nie przerazić się szybkim obniżeniem wysokości – piloci muszą „zanurkować” i obniżyć samolot na wysokość ok. 4200 metrów, gdzie ciśnienie jest odpowiednie dla pasażerów. Im mniej stresu, tym lepiej – spokojni pasażerowie (którzy nie wykonują gwałtownych ruchów) dłużej zachowują przytomność. Wystarczy więc pamiętać o jednej, złotej zasadzie – jeżeli wypadnie maska tlenowa, należy ją niezwłocznie założyć.
Skoro jesteśmy przygotowani już nawet na tak ekstremalne przypadki, pora rozważyć bardziej prawdopodobne scenariusze, czyli spokojny lot i towarzyszący mu stres. Co zrobić żeby spokojnie spędzić czas w podróży?
- Warto przybyć na lotnisko wcześniej, żeby uniknąć skumulowania stresu przed spóźnieniem i strachu przed samym lotem.
- Nie pij kawy ani alkoholu – chociaż niektórym takie rozwiązanie przyszło do głowy wiele razy, picie tych napojów paradoksalnie zwiększa uczucie niepokoju.
- Znajdź sposób, by zająć się czymś podczas podróży.
- Poćwicz przed lotem techniki relaksacyjne i oddychanie.
- Jeżeli napięcie bardzo ci dokucza, poproś o pomoc stewardessę/stewarda – to osoby specjalnie przeszkolone, które na pewno rozwieją wasze wątpliwości.
Co przeraża nas w lataniu? Zazwyczaj wszystkich to samo
Chociaż samolot jest jednym z najbezpieczniejszych środków transportu, rzadkie wypadki z udziałem maszyn są często bardzo nagłaśniane, co może potęgować poczucie strachu. Jakiekolwiek zdarzenia z udziałem samolotów zdarzają się kilkaset (!) razy rzadziej, niż wypadki samochodowe. Co ciekawe, szczególnie kilka czynników powoduje, że wielu z nas ogarnia poczucie przerażenia na myśl o takiej podróży – to:
- brak poczucia kontroli nad sytuacją – znajdujemy się od kilku do kilkunastu kilometrów nad lądem i nie mamy żadnego wpływu na sterowanie samolotem,
- błędna ocena stopnia zagrożenia – ze względu na nieznajomość tajników pilotażu, więcej rzeczy wydaje nam się śmiertelnym zagrożeniem,
- obawa przed turbulencjami – nasze umysły interpretują powietrzne wstrząsy jako sytuację alarmową, chociaż turbulencje są niegroźnym i normalnym zjawiskiem.
O tym, czym są turbulencje i co zrobić w przypadku ich wystąpienia przeczytacie w poniższym artykule:
Turbulencje: co robić, gdy samolot nagle zacznie się trząść? Czy grozi wtedy katastrofa? Które miejsce wybrać, by nie odczuwać wstrząsów?
- 16 zaskakujących faktów o lataniu. Czemu samoloty są białe, a sok zmienia smak?
- Pierwsza podróż samolotem? Nasza instrukcja krok po kroku uwolni was od stresu i obaw
- Chcecie za darmo siedzieć obok siebie w samolotach Ryanair i Wizzair? Znamy sposób!
- Jak szukać tanich lotów? Praktyczne porady i wskazówki
Kiedy należy się odszkodowanie za opóźniony lot czy zniszczony bagaż? O co powinien zadbać przewoźnik w przypadku odwołania lotu? Odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące praw, jakie przysługują pasażerom samolotów na terenie Unii Europejskiej, Islandii, Szwajcarii, Liechtensteinu i Norwegii.
Przydzielono mi miejsce w niższej klasie – czy mogę żądać zwrotu pieniędzy?
Częściowo – tak. Kwota zwrotu będzie różnić się w zależności od trasy, tzn.:
- 30 procent zwrotu – w przypadku lotów o długości do 1500 km,
- 50 procent zwrotu – w przypadku lotów o długości powyżej 1500 km w obrębie UE (z wyłączeniem francuskich departamentów zamorskich) oraz innych lotów o długości od 1500 do 3500 km,
- 75 procent zwrotu – w przypadku lotów, które nie dotyczą dwóch pierwszych punktów.
Przydzielono mi miejsce w wyższej klasie – czy muszę dopłacić?
Nie. Przewoźnik za umieszczenie pasażera w klasie wyższej niż wskazana na bilecie nie może wymagać dopłaty.
Odmowa przyjęcia na pokład, a osoba z niepełnosprawnością
Osoby z niepełnosprawnością są chronione przed dyskryminacją w transporcie lotniczym – przewoźnik może odmówić przyjęcia na pokład osoby z niepełnosprawnością tylko wtedy, kiedy nie pozwalają na to możliwości techniczne, np. nieodpowiedni rozmiar drzwi lub samolotu. W takim wypadku pasażer może ubiegać się o pełen zwrot kosztu biletu oraz przeplanowanie podróży.
Strajk na lotnisku a odszkodowanie – kiedy przysługuje rekompensata?
Chociaż prawo pasażera do odszkodowania stanowi, że podróżnemu nie należy się rekompensata, jeżeli na odwołanie czy opóźnienie lotu miały wpływ „nadzwyczajne okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków” (wśród nich wymienia się m.in. strajki mające wpływ na działalność przewoźnika), to istnieje możliwość na wypłatę odszkodowania, o ile strajkującymi są pracownicy zatrudniani przez przewoźnika. Należy jednak pamiętać, że inaczej jest w przypadku pozostałego personelu lotniska (np. służby celnej), który nie ma nic wspólnego z liniami lotniczymi.
Problemy z bagażem – zniszczenie, zgubienie lub późniejsze dostarczenie
Jeżeli bagaż rejestrowany zostanie przez przewoźnika zgubiony, uszkodzony lub dostarczony z opóźnieniem, pasażerowi przysługuje odszkodowanie o maksymalnej wartości 1300 euro. Sytuacja wygląda jednak zupełnie inaczej w przypadku, w którym uszkodzenie wynika z zaniedbania właściciela lub wady samego bagażu – wtedy nie można liczyć na żadną rekompensatę. W przypadku bagażu podręcznego, linie lotnicze ponoszą odpowiedzialność wyłącznie za uszkodzenia powstałe z ich winy.
Obowiązki przewoźnika w przypadku opóźnienia, odwołania lub odmowy przyjęcia na pokład
Jeżeli wskazane sytuacje zaistniały z winy przewoźnika, ma od wobec swoich pasażerów obowiązki. Po pierwsze – pasażerowie powinni zostać pisemnie poinformowani przez linie lotnicze o przysługujących im prawach. Każdemu z nich, oprócz pomocy w ułożeniu nowego planu podróży, linie lotnicze powinny zapewnić wyżywienie i napoje, w przypadku długiego oczekiwania na kolejne połączenie – zakwaterowanie (włączając koszty transportu z i na lotnisko) oraz możliwość odbycia dwóch rozmów telefonicznych, faksów, dalekopisów lub e-maili.
Odmówiono mi przyjęcia na pokład – co mogę zrobić w takiej sytuacji?
W przypadku odmowy przyjęcia na pokład, pasażerowie powinni zostać pisemnie poinformowani przez linie lotnicze o przysługujących im prawach. W przypadku tzw. overbookingu – sprzedaży większej ilości biletów, niż miejsc w samolocie – przewoźnik powinien na początku poszukać ochotników, którzy za rekompensatę finansową i opiekę wynikającą z praw pasażera, zdecydują się na podróż następnym lotem. Osoby, które nie zostały przyjęte na pokład z winy przewoźnika, mają następujące możliwości:
- Zwrot pełnego (lub części) kosztu biletu – w tym przypadku przewoźnik musi zwrócić pieniądze w terminie do 7 dni. Jeśli plan podróży uwzględniał przesiadkę, ale kontynuacja podróży nie jest zgodna z założeniami, przewoźnik ma obowiązek zwrócić pieniądze za zrealizowane i niezrealizowane etapy podróży oraz zapewnić lot do miejsca wylotu.
- Zmiana planu podróży i dotarcie do miejsca docelowego jak najwcześniej – przewoźnik powinien zagwarantować pasażerowi zmianę planu podróży. Prawo to nie przysługuje pasażerom, którzy skorzystali z pełnego zwrotu kosztów.
- Zmiana planu podróży i dotarcie do miejsca docelowego w dogodnym dla pasażera terminie – przewoźnik powinien zagwarantować pasażerowi zmianę planu podróży. Prawo to nie przysługuje pasażerom, którzy skorzystali z pełnego zwrotu kosztów.
Opóźniony lot – odszkodowanie i zwrot biletu
Jeżeli opóźnienie spowodowane jest ono zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć (m.in. zagrożenie bezpieczeństwa czy niesprzyjające warunki meteorologiczne), odszkodowanie nie należy się podróżnym. Dobrą wiadomością jest fakt, że pasażerowie, których lot jest opóźniony o co najmniej 5 godzin mają prawo do otrzymania zwrotu pełnej kwoty biletu.
Podróżni, których lot został opóźniony (nie w wyniku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej) mają prawo ubiegać się o odszkodowanie w wysokości:
- 250 euro – loty o długości do 1500 km,
- 400 euro – loty wewnątrzwspólnotowe (dłuższe niż 1500 km) i inne loty o długości od 1500 km do 3500 km,
- 600 euro – loty inne niż wewnątrzwspólnotowe (o długości powyżej 3500 km).
Kwota ta może zostać zmniejszona o połowę jeśli dotyczy lotu innego niż wewnątrzwspólnotowy, o długości powyżej 3500 km, a czas opóźnienia na przekracza 4 godzin.
Odmowa przyjęcia na pokład – kiedy pasażerom należy się odszkodowanie, a kiedy nie?
Jeżeli podróżujący nie zostanie przyjęty na pokład z powodu nieposiadania wymaganych dokumentów, przeciwwskazań natury zdrowotnej lub wymogów bezpieczeństwa, nie przysługuje mu odszkodowanie za lot. W przypadku, kiedy wina nie leży po stronie pasażera, może się on ubiegać o wypłatę odszkodowania.
Jakie odszkodowanie za odmowę przyjęcia na pokład?
Podróżni, których lot został odwołany, mają prawo ubiegać się o odszkodowanie w wysokości:
- 250 euro – loty o długości do 1500 km,
- 400 euro – loty wewnątrzwspólnotowe (dłuższe niż 1500 km) i inne loty o długości od 1500 km do 3500 km,
- 600 euro – loty inne niż wewnątrzwspólnotowe (o długości powyżej 3500 km).
Odwołany lot – możliwości pasażera
- Zwrot pełnego (lub części) kosztu biletu – w tym przypadku przewoźnik musi zwrócić pieniądze w terminie do 7 dni. Jeśli plan podróży uwzględniał przesiadkę, ale kontynuacja podróży nie jest zgodna z założeniami, przewoźnik ma obowiązek zwrócić pieniądze za zrealizowane i niezrealizowane etapy podróży oraz zapewnić lot do miejsca wylotu.
- Zmiana planu podróży i dotarcie do miejsca docelowego jak najwcześniej – przewoźnik powinien zagwarantować pasażerowi zmianę planu podróży. Prawo to nie przysługuje pasażerom, którzy skorzystali z pełnego zwrotu kosztów
- Zmiana planu podróży i dotarcie do miejsca docelowego w dogodnym dla pasażera terminie – przewoźnik powinien zagwarantować pasażerowi zmianę planu podróży. Prawo to nie przysługuje pasażerom, którzy skorzystali z pełnego zwrotu kosztów
Kiedy nie można ubiegać się o odszkodowanie pomimo odwołania lotu?
Istnieją przypadki, w których prawo do odszkodowania w przypadku odwołania lotu nie obowiązuje. Są to sytuacje związane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć (m.in. zagrożenie bezpieczeństwa czy niesprzyjające warunki meteorologiczne). Przewoźnik nie jest także zobowiązany do wypłaty odszkodowania, jeżeli poinformował pasażerów o odwołaniu kursu: co najmniej dwa tygodnie przed planowanym wylotem, od 14 do 7 dni przed planowanym wylotem i zaoferował zmianę planu podróży na podobny (różnice do kilku godzin).
Jakie odszkodowanie za odwołany lot?
Podróżni, których lot został odwołany, mają prawo ubiegać się o odszkodowanie w wysokości:
- 250 euro – loty o długości do 1500 km,
- 400 euro – loty wewnątrzwspólnotowe (dłuższe niż 1500 km) i inne loty o długości od 1500 km do 3500 km,
- 600 euro – loty inne niż wewnątrzwspólnotowe (o długości powyżej 3500 km).
Podane kwoty mogą zostać zmniejszone o połowę, jeżeli czas przylotu alternatywnego rejsu (w stosunku do planowanego) nie przekracza:
- dwóch godzin (loty o długości do 1500 km),
- trzech godzin (loty wewnątrzwspólnotowe o długości powyżej 1500 km),
- trzech godzin (loty inne niż wewnątrzwspólnotowe o długości pomiędzy 1500 km a 3500 km),
- czterech godzin (loty inne niż wewnątrzwspólnotowe o długości powyżej 3500 km).
Źródło: ef.pl, lotnictwocywilne.pl
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?