Halloween 2022. Kiedy wypada, jak je obchodzić i jak wyrzeźbić dynię na Halloween? Historia święta duchów może przyprawić o gęsią skórkę

Halloween nieodłącznie wiąże się z kulturą amerykańską, bo to właśnie w USA obchodzone jest najhuczniej. Halloween uchodzi za drugie po Bożym Narodzeniu najpopularniejsze święto w Stanach. Wyczekują go zarówno dzieci, jak i dorośli, bo kojarzy się wszystkim z dobrą zabawą i niesamowitą atmosferą. Przypada w ostatnią noc października.

Teoretycznie Halloween powinno być straszne i to właśnie w październiku, miesiącu uchodzącym w całości za halloweenowy sezon, premierę ma najwięcej kinowych horrorów, a youtube'owe kanały poświęcone zjawiskom paranormalnym zyskują rzesze nowych subskrybentów. W praktyce jednak Halloween od dawna nikogo już nie straszy – to święto sezonowego jedzenia, rzeźbionych dyń, kostiumów i lampionów, a także zabawy w „cukierek albo psikus”.

Czytaj też: Halloween 2022: atrakcje i pomysły na upiorne wycieczki. Jaki jest najlepszy dom strachu w Polsce według Google? Cennik, godziny otwarcia

Kiedyś jednak Halloween faktycznie budzić mogło niepokój. To bardzo stare święto, obchodzone w Europie jeszcze w czasach przedchrześcijańskich. Prawdopodobnie Celtowie świętowali je jako Samhain, a Rzymianie jako święto bogini nasion Pomony. Koniec października był trudnym okresem, gdy zimno i głód zbierały duże żniwo wśród dawnych mieszkańców Zachodniej Europy. Być może dlatego obchodzono ten dzień jako święto duchów i zmarłych, kiedy należy składać ofiary bogom śmierci, by przebłagać ich i zyskać przychylność potężnych sił, czających się na obrzeżach coraz krótszego dnia.

To prawdopodobnie właśnie Celtowie wprowadzili zwyczaj zakładania strojów i masek z okazji Samhain. Robili to, by zmylić złe duchy, tłumnie przemierzające ziemię w czasie swojego święta.

W IX w. Samhain zaczął zanikać, kiedy triumfujące w Europie chrześcijaństwo zastąpiło go dniem Wszystkich Świętych. Paradoksalnie, w krajach dominująco protestanckich, gdzie nie praktykuje się kultu świętych, takich jak USA, zwyczaj świętowania na przełomie października i listopada niemal zanikł. Dopiero imigranci z katolickiej Irlandii wprowadzili zwyczaj obchodzenia 31 października Halloween (All Hallows’ Eve – Wigilia Wszystkich Świętych) w USA w latach 40. XIX w.

Halloween to więc formalnie wigilia święta Wszystkich Świętych, choć z silnymi naleciałościami z czasów religii pogańskich (Samhain). W praktyce od lat 20 XX w. święto miało już charakter zabawy i komercyjnego festynu, a dawne tradycje przebierania się i maskarady wykorzystywano jako pretekst do organizacji parad.

Dziś ton świętu Halloween nadają przede wszystkim tradycje praktykowane w USA. Siła oddziaływania tamtejszej kultury popularnej jest tak przemożna, że wywodzące się z niej najbardziej rozpoznawalne elementy święta Halloween obserwować można dziś niemal we wszystkich zakątkach świata.

Tradycje takie jak maskarada, drążenie dyń czy częstowanie słodyczami w noc Halloween dotarły do Polski już w latach 90. Zeszłego stulecia. Święto jednak dopiero od niedawna przestało być postrzegane u nas jako obce i nieproszone. Dziś Polki i Polacy w każdym niemal wieku chętnie biorą udział w różnych formach obchodów Halloween, a social media w październiku zapełniają się postami poświęconymi przygotowaniom do obchodów święta duchów.

Czytaj też: Nawiedzone miejsca w Polsce. Ich historie mogą przerazić nawet największych niedowiarków. Lepiej nie idźcie tam po zmroku

Niewiele dziś zostało z pierwotnych, pogańskich tradycji Samhain, a Halloween to co roku raczej radosny festyn pełen gier i zabaw, niż noc duchów i upiorów.

W USA i innych krajach anglosaskich przyjęły się liczne tradycje i sezonowe zabawy, na które zwłaszcza dzieci i młodzież czekają nieraz przez cały rok. Noc Halloween nie może się obyć bez obchodzenia przez dzieci domów w sąsiedztwie w pomysłowych przebraniach i proszenia o cukierek pod groźbą psikusa (ang. trick or treat). Dziś dzieci najczęściej po prostu dostają cukierki, dawniej jednak w zabawie chodziło przede wszystkim o psikusy, które czasem przybierały dość brutalne formy. Krnąbrny dorosły, który nie chciał dać przebierańcom słodyczy, mógł np. zostać oblany wiadrem zimnej wody.

Na amerykańskich przedmieściach bardzo popularne są też tzw. scary farms, czyli straszne obejścia. To rodzaj skleconych naprędce miniaturowych wesołych miasteczek, gdzie chętni mogą wziąć udział w różnego rodzaju zabawach w scenerii nawiedzonego zamku lub innego miejsca kojarzonego ze strachami i duchami. Dużym wzięciem w sezonie halloweenowym cieszą się także labirynty kukurydziane, czyli wytyczone w polach kukurydzy zawiłe ścieżki z licznymi „strasznymi” niespodziankami czekającymi na śmiałków, którzy odważą się w nie zapuścić.

Do popularnych zabaw na Halloween należy też łowienie jabłek z beczki za pomocą ust (ang. apple bobbing). Jeśli jabłko nie zostanie uszkodzone, oznacza to szczęście w nadchodzącym roku. Dzieci chętnie też skaczą przez ustawione w krąg świeczki. Te, które się nie przewrócą, oznaczają szczęśliwe okresy na Kole Roku.

Czytaj też: Nawiedzone miejsca w Europie na weekend z dreszczykiem. Mroczne sekrety Wenecji, zamek skrywający potwora, miasto umarłych pod Paryżem

Także dorośli mogą się dobrze bawić w czasie Halloween. Wielu sąsiadów rywalizuje między sobą na najbardziej spektakularną halloweenową dekorację domu, ku uciesze przechodniów, którzy mogą oglądać straszne i zabawne efekty tej pracy. Zwyczajem jest też halloweenowa impreza, na którą to dorośli przychodzą w przebraniach i spędzają noc na zabawie.

Zobaczcie, jak Halloween obchodzono w zeszłym roku w USA:

Czytaj też: Farma dyń: Warszawa, Kraków, Poznań i inne miasta. Pomysł na wycieczkę z dziećmi. Tu zrobisz piękne zdjęcia w jesiennej scenerii

Halloween to święto ściśle związane z jesienią i wykorzystywanie w jego trakcie owoców i warzyw sezonowych ma charakter praktyczny. W pogańskiej Europie Celtowie prawdopodobnie drążyli na Halloween rzepy, robiąc z nich przedstawienia złych duchów i nosząc potem jako talizmany. W USA na Halloween zaczęto rzeźbić dynię, a ze Stanów zwyczaj ten rozpowszechnił się na całym świecie.

Prawdopodobnie zwyczaj drążenia dyń i umieszczania w nich świeczek wprowadzili Irlandczycy. Dla nich światła lampionów z dyń symbolizowały błędne ogniki, czyli zagubione dusze osób zmarłych nagle i tragicznie. Dusze te, przyciągnięte światłem, można było następnie uwolnić za pomocą odpowiednich rytuałów, być pamiętających jeszcze czasy Celtów. Dziś lampiony z dyń, nazywane jack-o’-lantern to nieodłączny element Halloweenowych dekoracji. Stawia się ja zwłaszcza w drzwiach i oknach domów.

Nieformalna zasada głosi, że kto wystawia lampion z dyni przed swoim domem w noc Halloween, godzi się na udział w zabawie w cukierek albo psikus. Dzięki temu dzieci wiedzą, do kogo warto się udać, by łatwo uzyskać łakocie.

Wycinanie dyni na Halloween może być zabawa dla całej rodziny. Obejrzyjcie poradnik, jak wykonać samodzielnie dyniowy lampion na Halloween:

Czytaj też: Podkarpackie duchy i straszydła: najbardziej nawiedzone miejsca niedaleko Rzeszowa na weekend z dreszczykiem. Gdzie spotkać diabła Didko?

Wiele zabaw i tradycji halloweenowych, takich jak łowienie jabłek czy skakanie przez świeczki, wywodzi się z czasów pogańskich i ma charakter wróżb, choć dziś niewielu już o tym pamięta. Kostiumy, maski i straszne dekoracje w ogródkach i domach wywodzą się z kolei od talizmanów i magii ochronnej, która miała strzec dawnych Celtów przed złymi duchami, których tak się bali.

Właśnie z powodu pogańskich konotacji Halloween było silnie krytykowane przez środowiska chrześcijańskie na całym świecie, głównie oczywiście w USA. Nie pomaga fakt, że noc z 31 października na 1 listopada to także ważne święto w oficjalnie zarejestrowanym w USA Kościele Szatana.

W Polsce obchody Halloween spotykały się z krytyką ze strony kościołów chrześcijańskich oraz środowiska rodzimowierców, którzy postrzegają to święto jako obcą naleciałość i zresztą płytką, skomercjalizowaną zabawę, i postulują raczej powrót do słowiańskiej tradycji świętowania Dziadów.

Mimo to przemożna atrakcyjność i wielkie komercyjne znaczenie święta Halloween stanowią gwarancję, że żadna grupa religijna nie zdoła go prędko stłamsić czy zakazać.

Zapraszamy do galerii zdjęć, ukazujących tradycje i zabawy na Halloween:

Czytaj też: Nawiedzone Kłodzko i Kotlina Kłodzka przyprawią Cię o dreszcze. Legendy o duchach, czarownicach i dawnych bogach dla poszukiwaczy dreszczyku