Karpacz na starych zdjęciach. Zobacz, jak wyglądał przed wojną i co się zmieniło na szczycie Śnieżki w ciągu ostatnich 200 lat

Do 1945 r. Karpacz był miasteczkiem niemieckim i nosił nazwę Krummhuebel. Jego początki sięgają XII w., gdy powstała w tym miejscu osada poszukiwaczy złota. Z czasem w górach wokół dzisiejszego Karpacza rozwinął się przemysł wydobywczy – powstały kopalnie srebra i ołowiu. Po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648) do Krummhuebel zbiegli Czesi, ofiary prześladowań religijnych, i zaczęli rozwijać ziołolecznictwo, z którego miejscowość słynęła przez kolejnych 200 lat.

Do Krummhuebel zaczęli z czasem przybywać goście. Przyciągała ich Śnieżka, najwyższa góra Sudetów. Pierwszymi polskimi turystami, którzy w 1677 r. weszli na jej szczyt, byli Michał Kazimierz Radziwiłł i Teodor Billewicz.

Z czasem Krummhuebel i Śnieżka stały się ośrodkami ruchu pielgrzymkowego. Na szczycie góry wzniesiono i poświęcono w 1681 r. kaplicę św. Wawrzyńca. Przybywali do niej pielgrzymi z całej Europy i świata, wśród nich nawet John Quincy Adams, przyszły prezydent USA.

Od połowy XIX w. w Krummhuebel zaczął rozwijać się ruch turystyczny. Pierwszą ważną atrakcją był drewniany kościół nietypowej konstrukcji, sprowadzony w 1844 r. z norweskiej miejscowości Vang – to znana dziś w całej Polsce karpacka świątynia Wang.

Drugą ważną atrakcją była oczywiście Śnieżka. Chętnych do wejścia na szczyt było tak wielu, że w latach 1823-1850 kaplica św. Wawrzyńca była wykorzystywana jako prowizoryczne schronisko dla turystów. Pierwsze schronisko turystyczne z prawdziwego zdarzenia - Scheneekoppe Baude – zbudowano na Śnieżce w 1850 r. Dwukrotnie rujnowały je pożary, aż w 1862 r. wzniesiono solidną budowlę, która przetrwała aż do lat 60. XX w. W czasie II wojny światowej w schronisku tym mieściła się stacja szyfrowa i nadawcza Luftwaffe.

Na Śnieżce powstał jeszcze jeden ciekawy obiekt – obserwatorium meteorologiczne. Początkowo do obserwacji i wykonywania pomiarów wykorzystywano kaplicę św. Wawrzyńca, ale od 1900 służyła do tego nowa stacja pogodowa w kształcie wieży. Aż do 1989 r., kiedy ją rozebrano, stanowiła jeden z charakterystycznych punktów Śnieżki.

Historie obserwatorium i schroniska na Śnieżce łączą się. Otóż kiedy stare schronisko zostało rozebrane, a na jego miejscu w latach 70. XX w. wzniesiono nowe Obserwatorium Meteorologiczne. Charakterystyczna, futurystyczna bryła, złożona z trzech dysków przypominających spodki UFO, budziła początkowo sporo kontrowersji. Turyści narzekali, że architektura obserwatorium nie nawiązuje do stylu sudeckiego i nie pasuje do krajobrazu. Budynek miał też być nowym schroniskiem, ale w praktyce w środku działał tylko bar i nie było możliwości noclegu. Restauracja też jest od dawna nieczynna i większość turystów nawet nie wie, że Obserwatorium na Śnieżce miało być początkowo także schroniskiem!

W samym Krummhuebel też powstawały też liczne pensjonaty i hotele, karczmy i gospody. Do 1914 r. w miasteczku było już 12 hoteli i 54 pensjonaty, mogące łącznie pomieścić ok. 1000 gości.

Największym hotelem tamtej epoki był Berghotel zur Tiechman-baud, zbudowany w 1913 r. Po II wojnie światowej pełnił funkcję Szkoły Orląt – ośrodka wychowawczego dla sierot wojennych. Kiedy obiekt odzyskał swoje funkcje noclegowe, nazwano go Hotelem Orlinek, na cześć Szkoły Orląt. Hotel Orlik długo słynął z organizowanych w nim imprez, w których udział brali politycy i gwiazdy estrady. Niestety, w 1997 r. hotel został zamknięty. Dopiero w 2024 r. pojawił się nowy inwestor, który być może zdoła przywrócić mu dawny blask.

W Krummhuebel, dawnym Karpaczu, działały nie tylko typowe hotele i pensjonaty. W 1888 r. otwarto też tzw. Charlottenheim, czyli ośrodek dla samotnych matek z małymi dziećmi. Był przeznaczony dla kobiet ze średnich i wyższych sfer, a nazwano go na cześć fundatorki, siostry cesarza Niemiec Wilhelma II, Charlotty Hohenzollern. Po II wojnie światowej Charlottenheim mieścił Państwowy Dom Matki i Dziecka, a w 2009 r. przekształcono go w luksusowy hotel Pałac Margot.

Krummhuebel był też ośrodkiem sportów i zabaw zimowych. W 1912 r. zbudowano tu pierwszą skocznię narciarską, nazwaną wdzięcznie Schneekoppenschanze. Po II wojnie światowej tuż przy niej wzniesiono nową skocznię, którą nazwano Orlinek na cześć Szkoły Orląt. Skocznia zawaliła się w 1962 r., ale została odbudowana w 1978 i zmodernizowana w 2000 r. Stoi do dziś.

Przed I wojną światową w Krummhuebel powstał też jeszcze jeden ciekawy obiekt, z którego mieszkańcy Karpacza i turyści korzystaj do dziś. To zapora na Łomnicy, której korona stanowi wygodną i malowniczą kładkę spacerową. Zaporę wzniesiono w latach 1910-1915, by zapobiec powodziom, jak ta z lipca 1897 r., która miała naprawdę katastrofalne skutki.

W okolicach Karpacz nie brakuje ciekawych miejsc o fascynującej historii. Na pewno należą do nich trzy schroniska, w których mogą zatrzymać się na nocleg strudzeni turyści. Najsłynniejsze jest chyba schronisko PTTK „Samotnia” nad Małym Stawem, do którego można dojść niebieskim szlakiem spod świątyni Wang. Wielu turystów wie, że schronisko to od 1966 do 2024 r. prowadziła rodzina Siemaszków. Jednak historia schroniska sięga aż do XVII w. Pierwszym budynkiem mieszkalnym, wzniesionym w tym miejscu może ok. 1670 r., była… chata strażnika pstrągów, hodowanych w Małym Stawie.

Być może najstarszym schroniskiem w Karkonoszach jest „Strzecha Akademicka” przy Kotle Małego Stawu. Wzmianki o nim pojawiają się już w 1645 r. – podobno gospodarze raczyli swoich gości pyszną nalewką z szyszek i grali na rogu na ich powitanie i pożegnanie. Z czasem gospoda była rozbudowywana, aż stała się bardzo przyjemnym hotelem górskim, który w 1790 r. odwiedził nawet słynny niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe. W 1896 r. zbudowano nowy, nowoczesny budynek schroniska, ale nie przetrwał długo – spłonął w 1906 r. Szybko postawiono nowy budynek, który rozbudowano jeszcze w 1912 r. i w takiej formie „Strzecha Akademicka” przetrwała do naszych czasów, z tym że od 1957 r. stanowi własność PTTK. Skąd taka nazwa? Stąd, że po II wojnie światowej schronisko prowadzili studenci krakowskich uczelni wyższych.

Innym ciekawym schroniskiem górskim w okolicach Karpacza było nieistniejące już Schlingelbaude, zbudowane w 1894 r. w stylu szwajcarskim. Stało na Starej Polanie, przy szlaku do dzisiejszej „Strzechy Akademickiej”. Gdy po II wojnie światowej przeszło na własność PTTK, zostało przemianowane na Schronisko im. Bronisława Czecha. Niestety, budynek spłonął w 1966 r.

W okresie międzywojennym Krummhuebel rozwijało się powoli. Po II wojnie światowej znalazło się w granicach Polski. Miejscowość przemianowano, najpierw na Szterlingowo, potem na Krzywą Górę, próbowano też z Drogosławicami, aż wreszcie w 1946 r. ustalono nazwę Karpacz. W 1954 r. Karpacz zyskał status osiedla, a w 1960 r. prawa miejskie.

Dziś Karpacz to jeden z głównych ośrodków turystycznych w Karkonoszach, gdzie poza pięknem gór na turystów czekają też dodatkowe atrakcje, jak zabytkowa Karczma Sądowa, nowoczesne muzeum Karkonoskie Tajemnice, oryginalne Muzeum Zabawek, a zimą także Kompleks Narciarski „Kopa”, tor saneczkowy „Kolorowa” oraz dwie skocznie narciarskie.

A jak ty wspominasz wakacje, kolonie czy urlopy w Karpaczu sprzed lat? Napisz w komentarzu!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Podróży codziennie. Obserwuj Stronę Podróży!

Źródła: Wikipedia, Fotopolska.eu

Czytaj też: Dwa nietypowe miejsca na weekend w Karpaczu. Góra ignorowana przez zwykłych turystów, osada uciekinierów i przemytników