Krajowy unikat, czyli najdłuższa wieś w Polsce. Skrywa multum atrakcji i mieści się w jednym z najpiękniejszych regionów

Zawoja znana jest wielbicielom górskich panoram. Choć z przyzwyczajenia chciałoby się rzec, że jest malownicza i niewielka, w rzeczywistości owszem – jest malownicza – ale za to ogromna. Miejscowość została mianowana nie tylko najdłuższą, ale i największą wsią w Polsce. Na tę ocenę miały wpływ jej oszałamiające wymiary – ok. 18 kilometrów długości i ponad 100 kilometrów kwadratowych powierzchni.

Ta niezwykła wieś zlokalizowana jest na terenie woj. małopolskiego, niedaleko polsko-słowackiej granicy. Położona u stóp Babiej Góry w Beskidzie Żywieckim oraz stokach Pasma Jałowieckiego w Beskidzie Makowskim, przyciąga turystów przemierzających beskidzkie szlaki.

Do Zawoi najwygodniej jest dotrzeć samochodem, choć możliwy jest także dojazd busami, m.in. z Krakowa czy Suchej Beskidzkiej.

Teren największej wsi w Polsce zamieszkuje, mimo jej pokaźnych rozmiarów, mniej niż 7 tys. osób. Zabudowania ciągną się tam niczym długa i wąska wstęga. Gminę Zawoja tworzą jednak dwie miejscowości – Zawoja i Skawica (oraz liczne przysiółki), otoczone polami uprawnymi, lasami, a wyżej także dawnymi polanami (halami) wypasowymi. To m.in.:

• Mędralowa,
• Kamińskiego,
• Trzebuńska,
• Krupowa,
• Śmietanowa,
• Polana Broski
• oraz Czarnego.

Babiogórski Park Narodowy i ośrodek edukacyjny
W Zawoi mieści się siedziba Babiogórskiego Parku Narodowego, objętego statusem rezerwatów biosfery UNESCO. To wspaniała baza wypadowa na beskidzkie szlaki w tamtych okolicach. Turyści chcący dowiedzieć się jak najwięcej o babiogórskiej przyrodzie, ekologii czy kulturze lokalnej społeczności, mogą odwiedzić zlokalizowany we wsi Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego.

Cennik biletów oraz godziny otwarcia obiektu dostępne są na stronie internetowej parku.

Zachwycające zabytki. Skansen w Zawoi
Wieś skrywa także kilka pięknych, wartych zobaczenia zabytków. Najważniejszym z nich jest kościół parafialny pw. św. Klemensa, wzniesiony w latach 1757-1759 i przebudowany w 1888 roku. Nie jest to jedyny ciekawy obiekt, bowiem gmina skrywa również przykłady dawnej zabudowy (m.in. starą karczmę, budynki mieszkalno-gospodarcze oraz dawny budynek nadleśnictwa.

Część cennych budynków można podziwiać w Skansenie PTTK im. Józefa Żaka w Zawoi (Markowe Rówienki) – podczas wizyty w tym wyjątkowym miejscu, tamtejsze eksponaty, np.:

• wiekowe chałupy,
• kuźnia,
• wolnostojący spichlerz z piwniczką,
• kapliczka Matki Bożej,

przeniosą was myślami lata wstecz.

Ciekawe miejsca związane z religią
Na przełęczy Krowiarki mieści się obelisk ku czci papieża Jana Pawła II (a także symboliczny grób słynnego językoznawcy, prof. Zenona Klemensiewicza). Innym miejscem związanym z papieżem jest pomnik w Skawicy. W Zawoi–Mosornem można za to podziwiać drewnianą i niezwykle urokliwą kaplicę pw. Matki Bożej Anielskiej. Kolejne, równie ciekawe kaplice (tym razem pw. św. Jana Chrzciciela oraz pw. św. Andrzeja Boboli) znajdziecie na Policznem i w Zawoi Wełczy.

Inne atrakcje najdłuższej wsi w Polsce i okolic

• Piwniczki i dzwonnica w Zawoi Czatoży
• Wodospad na Mosornym Potoku
• Liczne pomniki (ku czci m.in. prof. dr Władysława Szafera, dr Hugona Zapałowicza, ofiar II wojny światowej, poety Franciszka Henryka Siły-Nowickiego, ofiar katastrofy lotniczej na Policy)
• Kolej linowa na Mosorny Groń (zimą ośrodek narciarski)
• Schronisko PTTK Markowe Szczawiny

Szlaki turystyczne, Masyw Babiej Góry

• Czarne:
  – Zawoja Podryżowana - Sulowa Cyrhel - Markowe Szczawiny
  – Zawoja Czatoża - Przełęcz Jałowiecka Północna (Tabakowe Siodło)
• Czerwone:
  – Przełęcz Lipnicka (Krowiarki) - Sokolica - Diablak
  – Przełęcz Jałowiecka Północna - Przełęcz Jałowiecka Południowa - Żywieckie Rozstaje - Hala Czarnego - Górny Płaj - Markowe Szczawiny - Przełęcz Brona - Diablak
• Zielone:
  – Zawoja Widły - Zawoja Składy - Zawoja Markowa - Markowe Szczawiny
  – Przełęcz Jałowiecka Północna (Tabakowe Siodło) - Przełęcz Jałowiecka Południowa (Jałowcowe Siodło) -
  Mała Babia Góra - Przełęcz Brona - Diablak
  – Szkolnikowe Rozstaje (Górny Płaj) - Sokolica
• Niebieskie:
  – Zawoja Policzne - Przełęcz Lipnicka (Krowiarki) - Szkolnikowe Rozstaje Markowe Szczawiny (Górnym Płajem)
  – Zawoja Czatoża - Zawoja Markowa - Stary Groń - Sulowa Cyrhel - Dolina Rybnego Potoku - Polana Norczak - Zawoja Policzne
• Żółty:
  – Zawoja Widły - Zawoja Czatoża - Gruba Jodła - Fickowe Rozstaje - Górny Płaj - Markowe Szczawiny - Diablak

Trasy rowerowe – Babia Góra Trails
Babia Góra Trails to ponad 17 kilometrów tras rowerowych o różnym stopniu trudności, prowadzących przez Masyw Mosornego Gronia. Mapa i opisy poszczególnych tras dostępne są na stronie internetowej BGT.

Zobacz także: Sułoszowa: polska wieś, którą zachwycił się świat. Jak opisali ją brytyjscy dziennikarze? „Widok z lotu ptaka niemal jak ze snu”

Źródła: Zawoja.pl, Babiogórski Park Narodowy