Spis treści
- Lawina w górach: jak się przygotować na najgorsze? Lawinowe ABC
- Co robić, gdy lawina schodzi na Ciebie?
- Co robić, gdy jesteś świadkiem zejścia lawiny? Jak udzielić pomocy?
- Czym w ogóle jest lawina śnieżna?
- Gdzie najczęściej występują lawiny w Polsce?
- Gdzie sprawdzić stopień zagrożenia lawinowego?
- Jak uniknąć lawiny? Zasady bezpieczeństwa w górach zimą
- Zasady bezpieczeństwa w górach – czy je znasz?
Lawina w górach: jak się przygotować na najgorsze? Lawinowe ABC
Wybierając się w góry, gdy na ich zboczach leży śnieg, siłą rzeczy podejmujemy ryzyko i narażamy się na zejście lawiny. Dlatego dobrze jest zawsze mieć przy sobie sprzęt niezbędny do udzielania pomocy ofiarom lawiny, który jednocześnie ułatwi innym uratowanie nas, jeśli zostaniemy zasypani śniegiem. To tzw. lawinowe ABC.
Co wchodzi w skład lawinowego ABC?
- Detektor lawinowy: pozwala na zlokalizowanie osób zasypanych przez lawinę przez nadawanie sygnału. Należy bezwzględnie mieć go na sobie (pod warstwą ubrań, nie na kurtce) w czasie górskich wędrówek i dbać o to, by był włączony, nastawiony na nadawanie („send”) i miał naładowaną baterię. Sprawny detektor może nam uratować życie, jeśli sami padniemy ofiarą lawiny.
- Sonda: to rodzaj kijka, który pozwala nakłuwać śnieg i badać, co znajduje się pod nim. Służy do dokładnego określania pozycji osób zasypanych przez lawinę, zlokalizowanych wcześniej za pomocą detektora. Gdy znajdziemy zasypanego za pomocą sondy, należy zostawić ją wetkniętą w śnieg – wtedy służy za oznaczenie pozycji osoby, którą trzeba uratować.
- Łopatka lawinowa: to proste narzędzie do usuwania śniegu. Za jej pomocą można sprawnie odkopać osoby zasypane przez lawinę.
- Dodatkowym elementem lawinowego ABC może być specjalny plecak wypornościowy, który działa jak śnieżne koło ratunkowe i wydatnie zwiększa szanse na uniknięcie zasypania lub wydobycie się spod śniegu.
- Dobrze też zainstalować na telefonie specjalną aplikację „Ratunek”, która ułatwia lokalizację osób zagubionych lub zasypanych przez lawinę.
Elementy lawinowego ABC można kupić w sklepach ze sprzętem do turystyki wysokogórskiej lub wypożyczyć z niektórych hoteli i schronisk górskich przed wyruszeniem na wycieczkę.
Co robić, gdy lawina schodzi na Ciebie?
Jeśli czujesz się zagrożony zejściem lawiny, wyjmij ręce z uchwytów kijków trekkingowych i rozepnij pasek plecaka – to ułatwi wydobycie się spod śniegu. Zachowaj też odstęp od pozostałych uczestników wycieczki. W ten sposób warstwa luźnego śniegu będzie mniej obciążona.
Jeśli lawina schodzi na Ciebie, nadal możesz zrobić kilka rzeczy, by zmniejszyć ryzyko zasypania:
- Staraj się utrzymać na powierzchni śniegu
- Staraj się ukryć za blokiem skalnym. Nie ukrywaj się za drzewami, bo mogą zostać złamane i porwane przez lawinę.
- Kiedy lawina się zatrzyma, walcz o utworzenie wokół siebie pustej przestrzeni (poduszki powietrznej), zwłaszcza w okolicach głowy. Wykonuj możliwie szerokie ruchy rękami, nogami i całym ciałem, by odepchnąć śnieg. Dzięki temu możliwe jest częściowe wykopanie się spod śniegu.
- Użyj plecaka wypornościowego, jeśli go posiadasz.
Co robić, gdy jesteś świadkiem zejścia lawiny? Jak udzielić pomocy?
Jeśli obserwowałeś z bezpiecznej odległości schodzącą lawinę, powinieneś wykonać kilka czynności:
- Po pierwsze: jak najszybciej zgłoś ten fakt odpowiednim służbom: TOPR w Tatrach lub GOPR w innych górach. Numery alarmowe do TOPR i GOPR to 985 oraz +48 601 100 300. Nie rozłączaj się – ratownicy udzielą Ci dalszych instrukcji.
- Po drugie: jeśli przed zejściem lawiny widziałeś na jej drodze jakichś ludzi, postaraj się przypomnieć sobie ich ostatnią pozycję. To pomoże sprawniej odszukać zasypanych.
- Po trzecie: przestaw swój detektor na funkcję „search”, przeszukuj i obserwuj lawinisko (teren zejścia lawiny). Wypatruj wystających spod śniegu nart, kijków narciarskich lub kończyn – ale niczego nie przesuwaj. Przedmioty wystające spod śniegu mogą pomóc w lokalizacji zasypanych. Nasłuchuj także wołania o pomoc.
- Po czwarte: teraz możesz przystąpić do udzielania pomocy. Największe szanse na przeżycie mają osoby odnalezione w ciągu 15 minut od zejścia lawiny, więc w praktyce to często świadkowie nieszczęścia, którzy sami nie ucierpieli, ratują zasypanych śniegiem. Stosuj się do instrukcji udzielanych telefonicznie przez ratowników TOPR lub GOPR.
- Po piąte: ofiary lawiny należy wyszukiwać za pomocą detektora, a potem dokładnie lokalizować przy użyciu sondy śniegowej. Do odkopywania zasypanych służy oczywiście łopata. Należy ustawić osoby ratujące w kształt odwróconej w kierunku spadku stoku litery U, tak by mogły sprawnie odkopać zasypanego. Należy pracować na stojąco, nie klękać.
- Po szóste: po odkopaniu zasypanych należy udzielić im – w miarę potrzeby – pierwszej pomocy.
Czym w ogóle jest lawina śnieżna?
Lawina śnieżna to masa śniegu, który utracił stabilność i przemieszcza się w dół górskiego stoku. Śnieg przemieszcza się z dużą prędkością i ma ogromna masę, a w związku z tym niszczącą siłę. Lawina stanowi zagrożenie dla ludzi, zwierząt i infrastruktury.
Jak może wyglądać lawina śnieżna w górach? W Internecie można znaleźć wiele nagrań ukazujących zejście lawiny.
Zobaczcie na poniższym filmie, jak wyglądało zejście lawiny w Tatrach w kwietniu 2021 r.
Gdzie najczęściej występują lawiny w Polsce?
W Polsce lawiny schodzą najczęściej w Tatrach i Karkonoszach, rzadziej w Bieszczadach, Pieninach i Beskidach (Żywieckim, Wyspowym, Śląskim).
Niektóre górskie szlaki turystyczne, szczególnie zagrożone lawinami, są zamykane na zimę, np.:
W Tatrach:
- Szlak z Doliny Pięciu Stawów Polskich do Morskiego Oka przez Świstówkę Roztocką (lawiny schodzą często ze Żlebu Żandarmerii).
- Fragment szlaku z Doliny Strążyska na Giewont przez Przełęcz w Grzybowcu i Wyżnią Przełęcz Kondracką
- Szlak z Doliny Tomanowej na Chudą Przełączkę
Mapę zamkniętych szlaków w Tatrzańskim Parku Narodowym można znaleźć online.
W Karkonoszach:
- Szlak przez Kocioł Łomniczki między schroniskami Nad Łomniczką i Domem Śląskim
- Droga Jubileuszowa między Zakosami a Czarnym Grzbietem
- Szlak przez Kocioł Małego Stawu od Domku Myśliwskiego do schroniska Samotnia
- Szlak od Mokrego Rozdroża do Śnieżnych Kotłów
- Strefy zagrożenia to także np. Biały Jar, Kocioł Szrenicki, Kopa pod Moreną, Mały Szyszak
Mapę zamkniętych szlaków w KPN można znaleźć online.
W Beskidach:
- Perć Akademicka wiodąca na Babią Górę
Gdzie sprawdzić stopień zagrożenia lawinowego?
W polskim systemie istnieje 5 stopni zagrożenia lawinowego. Pierwszy jest niski, piąty bardzo wysoki. Trzeb jednak pamiętać, że nawet ogłoszenie wysokiego stopnia zagrożenia lawinowego nie powoduje automatycznie zamknięcia jakichkolwiek szlaków górskich. To od samego turysty zależy, czy podejmie ryzyko i zdecyduje się ruszyć w góry, narażając na zejście lawiny, czy raczej zrezygnuje z wycieczki i poczeka na lepsze warunki pogodowe.
Jak sprawdzić aktualny stopień zagrożenia lawinowego w górach? Można to zrobić online.
Zagrożenie lawinowe w Tatrach monitoruje TOPR, które codziennie uaktualnia informacje o stopniu zagrożenia.
W innych polskich górach nad zagrożeniem czuwa GOPR, które także zamieszcza online komunikaty dotyczące zagrożenia lawinowego.
Obszary zagrożone lawinami często są specjalnie oznaczane także w terenie. W TPN wystawiane są znaki z czarną szachownicą na żółtym tle, oznaczające obszar zagrożenia lawinowego, lub tablice z ostrzeżeniem o zagrożeniu lawinowym na konkretnym szlaku („znak z ręką”).
Ostrzeżenia o złych warunkach pogodowych wydają także górskie parki narodowe.
Jak uniknąć lawiny? Zasady bezpieczeństwa w górach zimą
Przede wszystkim lawiny można uniknąć, nie podejmując ryzyka. Należy zrezygnować z wycieczki w góry, jeśli stopień zagrożenia lawinowego jest znaczny (warto pamiętać, że najwięcej wypadków zdarza się przy drugim stopniu).
Jeśli wybieramy się w góry zimą, nie powinniśmy nigdy iść sami. Należy mieć ze sobą przynajmniej trzech towarzyszy. Członkowie grupy w razie potrzeby mogą udzielać sobie pomocy.
Aby uniknąć zejścia lawiny, należy:
- sprawdzić aktualną prognozę pogody (ryzyko zejścia lawiny jest szczególnie duże, gdy temperatura powietrza spada poniżej 8 stopni Celsjusza i wieje silny wiatr: oba czynniki bardzo utrudniają wiązanie śniegu z podłożem)
- sprawdzić komunikaty dot. zagrożenia lawinowego
- poruszać się tylko po wyznaczonych szlakach
- unikać żlebów i pól śnieżnych, wybierać raczej granie i grzędy
- unikać stoków o nachyleniu między 25 a 45 stopni
- unikać tras o wystawie północnej, zwłaszcza północno-wschodniej lub północno-zachodniej
- unikać dużych nagromadzeń (poduch) świeżo nawianego śniegu, zwłaszcza z widocznymi szczelinami
- unikać stoków, które od dawna nie były naruszane przez piechurów lub narciarzy
- nie podchodzić do krawędzi kotłów polodowcowych
- poruszać się w odstępach, tak by zbytnio nie obciążać luźnego śniegu
Obejrzyjcie instrukcje udzielone przez ratownika TOPR nt. tego, jak uniknąć lawiny:
Więcej o lawinach i stopniach zagrożenia lawinowego możecie przeczytać w naszym informatorze.
Źródła: Lawinoweabc.pl, Góry TV
Zasady bezpieczeństwa w górach – czy je znasz?
Czy znasz podstawowe zasady bezpieczeństwa w górach? Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Góry przyciągają turystów jak magnes i trudno się dziwić – są piękne i pełne atrakcji, od pięknych zakątków po fascynujące zabytki. Nie wolno jednak zapominać, że góry mogą być niebezpieczne. Należy wędrować po nich, stosując się do kilku zasad i zachowując zdrowy rozsądek. Co należy zabrać na wycieczkę w góry? Jakie są numery alarmowe? Czy można iść w góry z psem? Co oznaczają kolory górskich szlaków? Odpowiadamy na najważniejsze pytania, związane z wędrowaniem po górach.
Jak uniknąć wypadku w górach?
- Sprawdź prognozę pogody i nie wybieraj się na wycieczkę przy niesprzyjających warunkach.
- Zimą zawsze sprawdzaj przed wyruszeniem stopień zagrożenia lawinowego.
- Pamiętaj, że jesienią i zimą dni są krótsze – sprawdź godzinę zachodu słońca i planuj wycieczkę tak, by nie iść przez góry po zmroku.
- Wybierz trasę odpowiednią do swoich umiejętności, kondycji i doświadczenia. Zaplanuj dokładnie marsz i nie rozstawaj się z mapą. Wyrusz wcześnie, by noc nie zastała Cię w trasie.
- Wybierz się na wycieczkę w towarzystwie. Co dwie głowy, to nie jedna.
- Przed wyruszeniem na szlak poinformuj o swojej wyprawie personel schroniska lub hotelu.
Jakie są numery alarmowe do wzywania pomocy w górach?
W Polsce działa zintegrowany system ratownictwa górskiego. Numery, które powinien znać każdy turysta, wybierający się w góry, to:
601 100 300 – numer główny
985 – numer alarmowy
112 – numer ratunkowy
Jakie aplikacje mobilne są najbardziej przydatne w górach?
Ratunek – po uruchomieniu program automatycznie wybiera odpowiedni numer alarmowy (TOPR, GOPR albo MOPR lub WOPR) i przesyła ratownikom dane o lokalizacji telefonu. Dowiedz się więcej na temat tego, jak działa aplikacja Ratunek.
Horská záchranná služba – słowacki odpowiednik polskiego Ratunku.
Mapa Turystyczna – wyznacza najlepsze szlaki w górach, w zależności od potrzeb użytkownika. Podaje też odległości i przewidywany czas marszu.
Traseo – oferuje interaktywne mapy z adnotacjami innych użytkowników i możliwość zakupu map do użycia offline.
Monitor Burz – aplikacja podająca krótkoterminową prognozę pogody.
Polskie Góry – po skierowaniu aparatu na horyzont, program wyświetla nazwy widocznych szczytów.
SkiRaport – informuje o warunkach pogodowych na polskich stokach narciarskich.
Dowiedz się więcej na temat tego, jakie aplikacje na telefon najbardziej przydadzą się w górach.
Co zabrać na wycieczkę w góry?
Warunki pogodowe w górach są różne o każdej porze roku i zmieniają się szybko. Jest jednak kilka rzeczy, które powinien mieć ze sobą i na sobie każdy turysta wybierający się w góry.
Odpowiedni strój – buty za kostkę z grubym bieżnikiem, kurtka przeciwdeszczowa, sweter, nakrycie głowy. Zima także raki na buty i stuptuty chroniące nogawki przed przemoczeniem.
Odpowiedni prowiant – zapas wody, suche zapasy w dostosowane od pory roku (np. latem mięso szybko się psuje). Zimą termos z gorącą zupą lub herbatą może nie tylko wzmocnić ciało, ale i podnieść morale turysty.
Mapa – tradycyjna lub cyfrowa w telefonie, niezbędna do nawigacji.
Apteczka – należy mieć ze sobą przynajmniej podstawowe przybory do opatrywania ran, skaleczeń i otarć, przydać się też może środek przeciwbólowy.
Powerbank – jeśli posługujemy się telefonem do nawigacji, musimy zadbać o to, by urządzenie nie rozładowało się, kiedy akurat będzie najbardziej potrzebne. Zapas energii można przechować w powerbanku.
Latarka – przydatna, jeśli zdarzy nam się zabawić w górach do wieczora.
Kije trekkingowe – bardzo przydatne na trudniejszych szlakach, odciążają kolana zwłaszcza w czasie zejść.
Co oznaczają kolory szlaków górskich?
Szlaki górskie oznaczane są na mapach i w terenie różnymi kolorami. Nie wskazują one jednak – jak uważa wiele osób – poziomu trudności danego szlaku, lecz raczej jego długość i/lub funkcję. Oto objaśnienia poszczególnych kolorów szlaków:
Czerwony – szlak główny, często wiedzie przez najbardziej popularne i atrakcyjne miejsca i szczyty
Niebieski – szlak długodystansowy
Zielony – szlak krótki, ale pełen atrakcyjnych turystycznie miejsc
Żółty – droga dojściowa, np. do schroniska albo łącznikowa między szlakami
Czarny – tak samo jak żółty; oznaczenie rzadko używane
Dowiedz się więcej na temat kolorów oznaczeń szlaków górskich.
Czy można iść w góry z psem?
Można, ale tylko po wyznaczonych szlakach.
W Tatrach to Droga pod Reglami i Dolina Chochołowska, w Beskidach np. Park Krajobrazowy Beskidu Małego i Śląskiego, wPieninach np. Wąwóz Homole,większość szlaków Karkonoskiego Parku Narodowego, szlaki Parku Krajobrazowego Gór Sowich, Jeleniowski Park Krajobrazowy w Górach Świętokrzyskich.
Zapoznaj się z pełną listą szlaków, którymi można się udać w góry z psem.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
