Najpiękniejsze szopki bożonarodzeniowe w Europie: Włochy, Hiszpania, Czechy. Szopki z całego świata można oglądać też w Polsce

Wielkimi krokami zbliżają się Święta, a wraz z nimi wydarzenia, które mają umilić nam czas oczekiwania na Boże Narodzenie i wprowadzić w świąteczny nastrój.

W ostatnich latach wiele z nich nie mogło się odbyć ze względu na pandemię. Wygląda jednak na to, że w tym roku nie powinno być utrudnień w organizacji świątecznych aktywności.

Otwarcie zapowiadają już wioski świętego mikołaja w całej Polsce, kolejne miasta przygotowują się też do organizacji jarmarków świątecznych. Ważną, szczególnie w Polsce, tradycją świąteczną są też szopki bożonarodzeniowe.

Tradycja tworzenia szopek bożonarodzeniowych wywodzi się z ludowych jasełek i obnośnych teatrzyków kukiełkowych. Te z kolei wzorowały się na średniowiecznych misteriach kościelnych.

Odmianą szopki bożonarodzeniowej jest żywa szopka, w której zamiast figur mamy żywe zwierzęta, a zamiast rzeźb przedstawiających świętą rodzinę, występują ludzie.

Pierwszą żywą szopkę stworzył św. Franciszek z Asyżu w wigilię Bożego Narodzenia 1223 r. we włoskim Greccio, by w ten sposób przybliżyć wiernym nauki kościoła. Po jego śmierci zakonnicy kontynuowali tradycję, która później zyskała popularność w innych regionach Europy.

Dzisiejsza szopka, nazywana też żłóbkiem czy stajenką betlejemską, najczęściej ma formę makiety lub dioramy (tzn. obrazu malowanego na przezroczystej tkaninie lub matowym szkle z obu stron, dającego złudzenie trójwymiarowości), może być miniaturowa lub rzeczywistej wielkości.

W każdej szopce zobaczymy małego Jezusa, Marię i Józefa, trzech króli (najczęściej w szopkach ukazywany jest właśnie moment ich przybycia), pasterzy oraz zwierzęta - bydło, osiołka i owce. Często pokazuje się również gwiazdę betlejemską i anioły. Poza elementami wspólnymi, szopki bożonarodzeniowe różnią się wyglądem w zależności od regionu świata, z którego pochodzą.

Szopki bożonarodzeniowe wystawiane są na ulicach i w innych miejscach publicznych, a także w domach. W Polsce można je oglądać przede wszystkim w kościołach, gdzie są nieodłącznym elementem wystroju w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Poza Polską szopki są bardzo popularne we Włoszech, gdzie nazywa się je presepio, oraz w Hiszpanii - tam nazywane są one belén.

Szopki bożonarodzeniowe z różnych krajów świata można zobaczyć w Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej w Starej Wsi w województwie podkarpackim. W muzeum znajduje się ogromny zbiór szopek, a najstarsze z nich liczą przeszło sto lat.

Najsłynniejszą szopką bożonarodzeniową jest ta wystawiana w Watykanie, na placu Świętego Piotra. Tradycję ustawiania szopki w tym miejscu zapoczątkował Jan Paweł II w 1982 r.

Każdego roku w Watykanie prezentowana jest inna szopka, a jej forma nie raz wzbudzała już kontrowersje, a nawet oburzenie. Tak było m.in. w 2020 r. Ceramiczne posągi wykonane przez artystów z Abruzji nie przypadły do gustu odwiedzającym pl. Świętego Piotra. W mediach pojawiały się komentarze, że rzeźby - bardziej niż Świętą Rodzinę - przypominały postacie filmowe, żołnierzy czy kosmonautów.

Szopka w Watykanie odsłaniana jest w pierwszej połowie grudnia w tym samym momencie podświetlana jest też choinka na pl. Świętego Piotra. W tym roku odsłonięcie szopki w Watykanie zaplanowano na 3 grudnia. Drugą watykańską szopkę można oglądać w Bazylice Świętego Pawła.

Szopka neapolitańska jest we Włoszech tak znana, jak w Polsce szopki krakowskie. Są wystawiane od XIII w., wykonane najczęściej z terakoty, korala lub muszli. Święta rodzina prezentowana jest na tle Neapolu lub okolicznych krajobrazów, a cała szopka mocno nawiązuje do codziennego życia. Poza Jezusem, Marią i Józefem są tam figury zwykłych ludzi wykonujących swoje obowiązki, w otoczeniu przedmiotów codziennego użytku.

Tradycja stajenek betlejemskich silnie zakorzeniona jest również w Hiszpanii. W okresie Świąt szopki bożonarodzeniowe można znaleźć w hiszpańskich domach i w miejscach publicznych. Zwyczaj nakazuje, by każdego roku do domowej szopki dołożyć nową figurkę.

W Alicante w 2020 r. stanęła największa szopka betlejemska na świecie. Gigantyczne figury Świętej Rodziny zostały wpisane do księgi rekordów Guinnessa w kategorii atrakcji turystycznych.

W Madrycie można zobaczyć bardziej tradycyjne, zabytkowe szopki. Do najbardziej znanych należy szopka, a właściwie fragmenty XVIII-wiecznej szopki, przywiezione z Neapolu przez Marię Amalię Wettyn. Każdego roku, w Święta, można oglądać je w Pałacu Królewskim.

Równie znana jest szopka Belen de Coral, którą można oglądać w klasztorze Descalzas Reales w Madrycie. Pochodzi z XVI w., a jej figury zostały wykonane z koralu, srebra i brązu.

Z kolei w Katalonii bardzo popularny jest osobliwy zwyczaj umieszczania w bożonarodzeniowych szopkach figurki El Caganer. Ma ona przynieść szczęście i powodzenie w nowym roku. Jak wygląda tradycyjna figurka el caganer, można zobaczyć na zdjęciu poniżej.

Tradycja szopek bożonarodzeniowych znana jest również w Czechach. W Muzeum Szopek w miasteczku Třebechovice pod Orebem można obejrzeć ponad 400 stajenek betlejemskich, które powstały między XVIII a XX w. Najbardziej znaną jest Třebechovice's Bethlehem