Spacer po Zakopanem: Wspaniałe wille zachwycają urodą i stylem już ponad 100 lat

Pierwsza była Willa Koliba. Dom w stylu zakopiańskim, wyróżniający się urodą, wybudowany został według projektu Stanisława Witkiewicza. Stanął przy ulicy Kościeliskiej, najstarszej ulicy Zakopanego, gdzie co krok spotykamy zabytkowe domy i zagrody góralskie.

Mieszczące się tu Muzeum Stylu Zakopiańskiego jest jedynym w Polsce miejscem, gdzie można poznać historię i dokonania pierwszej teoretycznie opracowanej i praktycznie zrealizowanej koncepcji polskiego stylu narodowego, opartego na budownictwie i zdobnictwie górali podhalańskich. Muzealne wnętrza zaaranżował Władysław Hasior.

Stanisław Witkiewicz, malarz, publicysta i architekt był wizjonerem, przekonanym, że promowany przez niego rodzimy styl architektoniczny zmieni nie tylko oblicze polskich wsi i miast. Choć urodził się na Żmudzi, a zmarł w kurorcie nad Adriatykiem, Podhale i Zakopane darzył szczególnymi względami. Zafascynowany górami oraz podtatrzańskim folklorem, stworzył normy stylu zakopiańskiego w architekturze i sztukach użytkowych. To głównie jemu zawdzięczamy zmitologizowany obraz zakopiańskich górali i podhalański styl, skądinąd popularny nie tylko w Małopolsce.

Tak jak Koliba była pierwsza, tak Willa pod Jedlami uchodzi za najpiękniejszy zrealizowany projekt Witkiewicza.

Kiedyś było tu legendarne centrum życia kulturalnego bohemy artystycznej w Zakopanem. Teraz willę, która zachowała niezmienione wnętrza, można podziwiać tylko z zewnątrz; otoczona starymi drzewami, w tym najstarszą w mieście lipą, ujmuje stylem i urodą.

Willa Oksza, także zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza, jest jednym z najpiękniejszych zabytków Zakopanego i trzecim z kolei dziełem Witkiewicza.

W jej pięknych, świetnie odrestaurowanych wnętrzach Muzeum Tatrzańskie urządziło Galerię Sztuki, w której prezentowane są wystawy czasowe oraz wyjątkowa wystawa stała „Artyści i sztuka w Zakopanem”. Nie zawsze było tutaj Muzeum Tatrzańskie; po II wojnie światowej Oksza pełniła funkcję prewentorium dla dzieci i młodzieży, w latach 60. XX w. została zaadaptowana na dom wypoczynkowy. Teraz można tutaj poznać prace najwybitniejszych twórców zauroczonych Tatrami i Podhalem: Rafała Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Zofii Stryjeńskiej i wielu innych.

Szczególną dumą Galerii jest Sala Witkacego, w której prezentowane są prace tego nietuzinkowego twórcy. Muzeum Tatrzańskie posiada bowiem jedną z najbogatszych w Polsce kolekcji jego dzieł, w tym najbogatszą - fotografii.

Podczas ostatniego remontu, zrewitalizowane zostało też otoczenie Okszy. Ścieżki piesze, które wytyczono w ogrodzie, zostały oświetlone, tak jak i sama Oksza. Willa wyjątkowo pięknie i nastrojowo prezentuje się więc po zmroku.

Przeprowadzono też gruntowny remont willi Czerwony Dwór. Budynek, w którym kiedyś mieściło się przedszkole publiczne, stał się Centrum Kultury Rodzimej, gdzie prace mogą wystawiać lokalni artyści i rzemieślnicy. Jest to autentyczny budynek z czasów Witkiewicza.

Pierwotnie nazwana Władysławką, została wzniesiona w 1902 r. Mieszkali tu m.in. Artur Rubinstein i Stefan Żeromski. Nazwę Czerwony Dwór zawdzięcza czerwonej dachówce, jaką pierwotnie pokryty był jej dach. Niedawno odnowiono cały budynek. Teraz cieszą oczy bogato opracowane detale, zachwycające sosręby, ozdobna snycerka, wspaniała stolarka.

Dom Jana Kasprowicza na Harendzie mieści muzeum biograficzno-literackie. To bardzo malownicze miejsce, gdzie udało się zachować nie tylko wyposażenie, ale i czarowny klimat minionych czasów. Z uroczej werandy, ozdobionej ulubionymi przez poetę nasturcjami, roztacza się niezapomniany widok na Tatry. W środku eksponowane są pamiątki po poecie i jego rodzinie: meble, obrazy (w tym S.I. Witkiewicza), książki, fotografie. Wnętrza pozostawiono tak, jak przekazała je zmarła w 1968 r. żona poety, Maria (Marusia) Kasprowiczowa.

Należąca niegdyś do góralskiej rodziny Gąsieniców Sobczaków chałupa, to jeden z najcenniejszych zabytków budownictwa ludowego w Zakopanem. Najstarsza jej część została wybudowana około 1830 roku, a stan obecny to efekt rozbudowy, która miała miejsce pod koniec XIX wieku. Teraz chałupa Gąsieniców Sobczaków prezentuje w całej krasie „Styl zakopiański - inspiracje” dzięki stałej wystawie pod tą samą nazwą. Celem jest pokazanie korzeni stylu zakopiańskiego.

Z kolei przy ulicy Kasprusie znajduje się willa Atma - jedyna placówka muzealna w Polsce, gromadząca pamiątki po kompozytorze Karolu Szymanowskim.

Atma powstała po 1890 r. jako typowy pensjonat w stylu zakopiańskim. W latach 30. XX wieku mieszkał tu Szymanowski, a w latach 70., dzięki działaniom Jerzego Waldorffa, zebrano fundusze na jej wykup z rąk prywatnych, organizując muzeum kompozytora. Odnajdziemy w nim podstawowe informacje o życiu i twórczości kompozytora, ukazuje jego kontakty z Zakopanem i folklorem Podhala, gromadzi zachowane rzeczy osobiste, zawiera także rekonstrukcję gabinetu Szymanowskiego. Większość eksponatów pochodzi z daru siostrzenicy artysty, Krystyny Dąbrowskiej.

Nazwa willi - Atma - oznacza w sanskrycie duszę. Tak nazwali ją pierwsi letnicy, a dziś to miejsce z duszą zachwyca wszystkich.

Bolt nagra pasażerów