Strajk kontrolerów lotu zakończony. Lotnisko Chopina i port Warszawa-Modlin będą działać normalnie. Nowe zasady ruchu lotniczego uchylone

W czwartek 28 kwietnia 2022 Minister infrastruktury Andrzej Adamczyk poinformował na Twitterze o przełomie w negocjacjach PAŻP z przedstawicielami kontrolerów lotu:

O godz. 12:00 zaczęło się posiedzenie sejmowej podkomisji z udziałem obu stron sporu. Wszystko wskazuje na to, że kryzys ruchu lotniczego został zażegnany – przynajmniej czasowo.

- To nie jest koniec wojny, tylko rozejm – powiedział przedstawiciel kontrolerów lotu na posiedzeniu sejmowej podkomisji. – Poszliśmy na daleko idące ustępstwa i udało nam się porozumieć w imię dalszej dobrej współpracy i uniknięcia paraliżu ruchu lotniczego w Polsce.

PAŻP i ZZ KRL podpisały czasowe porozumienie, które ma obowiązywać do 10 lipca 2022. Do tego czasu mają zostać podjęte szczegółowe ustalenia dotyczące postulatów kontrolerów, nowych warunków pracy i zasad bezpieczeństwa kontroli lotów.

Treść porozumienia opublikował na Twitterze poseł PO Maciej Lasek:

Wynika z niego, że:

• okresy wypowiedzenia kontrolerów lotu mają zostać przedłużone do 10 lipca
• ZZ KRL będzie rekomendował kotrolerom powrót do pracy
• PAŻP z kolei zobowiązała się przeprowadzić audyt i restrukturyzację
• Pensje kontrolerów mają wrócić do stanu sprzed pandemii COVID-19 - zapowiedział minister Adamczyk

Do 10 lipca obie strony będą analizować nowe warunki pracy kontrolerów i działanie porozumienia. Ma też się odbyć spotkanie w sprawie raportu NIK o sytuacji w PAŻP i działaniach, które doprowadziły do obecnego kryzysu. Kolejna runda rozmów odbędzie się w piątek 29 kwietnia o godz. 12:00.

Minister infrastruktury Andrzej Adamczyk jest zadowolony:

- Kończy się paraliż ruchu lotniczego nad Polską. Pasażerowie mogą odetchnąć z ulgą – powiedział w czasie posiedzenia sejmowej podkomisji.

Rozporządzenie regulujące zasady ruchu lotniczego w maju w przypadku paraliżu warszawskich lotnisk zostało wycofane.

Sebastian Mikosz, Wiceprezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Linii Lotniczych, stwierdził w czwartek w programie „Onet Radio”, że nawet gdyby PAŻP i kontrolerzy lotów faktycznie doszli do porozumienia, nie obejdzie się bez zawirowań i chaosu organizacyjnego w czasie majówki.

- Uruchamiania rejsów to nie zamawianie taksówki – powiedział Mikosz. – Normalnie siatkę lotów planuje się z rocznym wyprzedzeniem. Nie można oczekiwać od linii lotniczej, która nie wie, czy poleci, żeby dany lot utrzymała, a jak już go skasuje, żeby go zaraz przywróciła. Powracanie do normalnego rozkładu lotów może zająć kilkanaście dni, nawet jeśli dojdzie dziś do porozumienia z kontrolerami lotów.

Maciej Nykiel, prezes biura podróży Nekera, w piątkowej rozmowie z portalem Onet Podróże stwierdził, że porozumienie kontrolerów lotu z PAŻP wcale nie jest zadowalające dla branży turystycznej.

- To jakiś zgniły kompromis, z którego nie jesteśmy zadowoleni – powiedział. – Zgoda przyszła za późno, spór wywołał panikę tuż przed majówką, w dodatku porozumienie ma wygasnąć w przeddzień inauguracji wysokiego sezonu turystycznego.

Maciej Nykiel uważa, że chaos wywołany sporem kontrolerów lotu z PAŻP już odcisnął piętno na biurach podróży, które odnotowały spadek zainteresowania rejsami lotniczymi. Liczni klienci w obawie przed możliwym odwołaniem lotu woleli wybrać się na majówkę samochodem lub zostać w domach. Za tę sytuację prezes biura Neker obwinia zarówno PAŻP jak i kontrolerów lotu i żałuje, że w przyjętym porozumieniu żadna ze stron nie użyła słowa „przepraszam”.

Minister Adamczyk wspomniał w czwartek, że z powodu zawarcia porozumienia z kontrolerami lotów zmienione zostanie najnowsze rozporządzenie Rady Minstrów, regulujące nowe zasady ruchu na lotniskach Warszawy. Zostało ono ogłoszone w poniedziałek 25 kwietnia 2022 w godz. wieczornych na wypadek braku zgody między PAŻP i kontrolerami. I rzeczywiście, w piątek w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawiło się nowe rozporządzenie, uchylające poprzednie. Od 1 maja nie będzie więc zmian w funkcjonowaniu lotnisk w Warszawie i Modlinie.

Wedle dokumentu, kotóry został uchylony, od 1 maja działalność warszawskich lotnisk miała być znacznie ograniczona. Jak czytamy w § 1. uchylonego Rozporządzenia:

W związku z ograniczeniem dostępności służb żeglugi powietrznej obsługujących operacje lotnicze oraz obniżeniem deklarowanej pojemności rejonu kontrolowanego TMA Warszawa (…) wprowadza się ograniczenia możliwości wykonywania operacji lotniczych w TMA Warszawa.

Rejon kontrolowany TMA Warszawa obejmuje główne stołeczne i największe w Polsce Lotnisko im. Fryderyka Chopina, a także port lotniczy Warszawa-Modlin.

Oba lotniska od 1 maja działać miały tylko w godz. 9:30 – 17:00.

Zmniejszyć się miała także przepustowość lotnisk. To wymusiło z kolei ustalenie, które operacje lotnicze mogłyby być wykonywane w pierwszej kolejności. Rozporządzenie precyzuje, że pierwszeństwo będzie przyznawane samolotom kierującym się do następujących miast Polski i świata:

1. Londyn - Heathrow (EGLL);
2. Londyn - Luton (EGGW);
3. Londyn - Stansted (EGSS);
4. Frankfurt (EDDF);
5. Nowy Jork (KJFK);
6. Chicago (KORD);
7. Paryż (LFPG);
8. Bruksela (EBBR);
9. Stambuł (LTFM);
10. Rzym (LIRF);
11. Amsterdam (EHAM);
12. Toronto (CYYZ);
13. Dubaj (OMDB);
14. Incheon (RKSI);
15. Monachium (EDDM);
16. Rzeszów (EPRZ);
17. Wiedeń (LOWW);
18. Tel Awiw (LLBG);
19. Oslo (ENGM);
20. Zurich (LSZH);
21. Dublin (EIDW);
22. Kopenhaga (EKCH);
23. Budapeszt (LHBP);
24. Wilno (EYVI);
25. Praga (LKPR);
26. Bukareszt (LROP);
27. Düsseldorf (EDDL);
28. Barcelona (LEBL);
29. Lizbona (LPPT);
30. Tbilisi (UGTB);
31. Berlin (EDDB);
32. Szczecin-Goleniów (EPSC).

Wymienione wyżej loty miały być wykonywane raz dziennie przez tego przewoźnika, który przewiózł na danej trasie najwięcej pasażerów w latach 2019-2021. Wykaz tych przewoźników ogłosił prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jest dostępny TUTAJ.

Z wykazu wynika, że większość wymienionych wyżej połączeń miała być realizowana przez PLL LOT. Do Luton i Rzymu poleciałby Wizz Air, do Stansted i Dublina Ryanair, do Paryża Air France, do Frankfurtu i Monachium Lufthansa, do Wiednia Austrian Airlines, do Zurychu Swiss International Airlines, do Stambułu Turkish Airlines, do Amsterdamu KLM, do Dubaju Emirates, do Lizbony TAP.

Rozporządzenie miało obowiązywać w dniach 1-31 maja 2022. Pełny tekst rozporządzenia dostępny jest TUTAJ. Rozporządzneie zostało uchylone w piątek 29 kwietnia 2022, ponieważ PAŻP i kontrolerzy lotu doszli jednak do czasowej zgody.

Przedstawiciele taniej linii Ryanair poinformowali, że złożyli pisemną skargę do Komisji Europejskiej na polski rząd. Przewoźnik uważa, że został niesprawiedliwie potraktowany przy podziale obsługi lotów na 32 wskazanych w rozporządzeniu kierunkach.

Szef Ryanaira, Michael O'Leary, stwierdził publicznie, że kryzys związany ze strajkiem kontrolerów lotu wywołany został przez nieudolne polskie władze, które teraz nieuczciwie ratują niepotrzebne trasy LOTu np. do Berlina, Szczecina czy Rzeszowa kosztem o wiele bardziej potrzebnych tras Ryanaira np. do Sztokholmu czy Mediolanu. O'Leary domaga się interwencji ds. transportu i konkurencji, która miałaby położyć kres domniemanej dyskryminacji jego firmy na polskim rynku.

Teraz, gdy widmo paraliżu ruchu lotniczego nad Polską zostało zażegnane, a przynajmniej odsunięte, przewoźnicy będą mogli wrócić do w miarę normalnej siatki lotów.

Rzecznik PLL LOT, Krzysztof Moczulski, stwierdzi z kolei, że to właśnie polski przewoźnik będzie najbardziej poszkodowany, jeśli PAŻP nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami lotu. W pierwszych dniach maja LOT musiałby odwołać nawet 75% rejsów, co dotknęłby ok. 50 tys. pasażerów.

Moczulski wyjaśnił, że polski przewoźnik będzie starał się przesuwać terminy lotów tak, by niezaleznie od sytuacji jednak nie doszło do anulowania rezerwacji. W razie anulowania rejsu każdy pasażer będzie miał jednak możliwość darmowej zmiany rezerwacji (daty i kierunku lotu).

Pasażerowie LOTu mogą sprawdzić status rejstu TUTAJ, a rezerwacją zarządzać TUTAJ.

Niektóre biura podróży i przewoźnicy zapowiedzieli, że jeśli faktycznie dojdzie w maju lub później do ograniczenia ruchu na lotniskach Warszawy, firmy poradzą sobie z kryzysem, przenosząc loty na inne lotniska. Według ustaleń portalu Fly4Free, największa linia czarterowa w naszym kraju, Enter Air, zamierza w razie potrzeby przenieść loty do Poznania (lotnisko w Ławicy) i Katowic (Lotnisko w Pyrzowicach). Na oku przewoźników są także lotniska w Łodzi i Krakowie, które mogłyby przejąć część lotów, przekierowanych z Warszawy.

Szczególnie uparci pasażerowie, których loty zostaną jednak odwołane, mogą w razie potrzeby ratować majówkowe plany, korzystając także z lotnisk zagranicznych, np. w Berlinie, Dreźnie, Wilnie czy Pradze.

Wszelkie zmiany rozkładu lotów powinny zostać zakomunikowane pasażerom bezpośrednio lub za pośrednictwem touroperatorów.

Organizacja Eurocontrol wyliczyła, że przy zbyt małej obsadzie kontrolerów lotu lotniska Warszawy – Chopina i port w Modlinie – będą musiały znacznie zmniejszyć przepustowość i czas pracy. Eurocontrol stwierdziła, że w przypadku masowego odejścia z pracy kontrolerów od 1 maja trzeba by zmniejszyć ilość lotów kontrolowanych z Warszawy z 500 do 170 dziennie, a czas pracy lotnisk ograniczyć do 7,5 h.

Skalę problemu potwierdził prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Piotr Samson, na poniedziałkowym posiedzeniu podkomisji sejmowej ds. transportu lotniczego. Samson przyznał, że jeśli nie dojdzie do porozumienia PAŻP z kontrolerami lotów, trzeba będzie usunąć z siatki połączeń ok. 300 lotów do i z Warszawy.

Nie jest jasne, czy i na jakich zasadach pasażerowie, których loty zostaną ostatecznie odwołane z powodu strajku kontrolerów lotu, będą mogli ubiegać się o odszkodowanie i / lub zwrot pieniędzy. Zwykłe przepisy mogą nie mieć zastosowania, ponieważ za odwołanie lotu nie będzie odpowiadał przewoźnik, lecz PAŻP, która stanowi odrębny podmiot praw i obowiązków, tzn. nie obejmują jej zwykłe przepisy o odszkodowaniach z tytułu odwołanego lotu.

Natomiast pasażerom może przysługiwać – jak sądzi adwokat Paweł Woronowicz w rozmowie opublikowanej w „Rzeczpospolitej” z poniedziałku 25 kwietnia 2022 – prawo do zmiany terminu wylotu, do opieki w razie dużego opóźnienia lotu lub zwrotu pełnego kosztu biletu.

Każdy przypadek odwołanego lotu będzie musiał być rozpatrywany oddzielnie. Na konferencji prasowej we wtorek 26 kwietnia premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że rząd w jakiś sposób zrekompensuje pasażerom odwołanych lotów straty finansowe, ale szczegóły tej ewentualnej rekompensaty nie są jeszcze znane.

Strajk kontrolerów ruchu lotniczego trwał w Polsce od kilku tygodni. Formalnie nie był to strajk - strajkowanie zostało zabronione przez poprzedniego prezesa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. W praktyce PAŻP wręczyła kontrolerom tzw. wypowiedzenia zmieniające, mające narzucić im zmiany w trybie pracy i wynagrodzeniach, których większość kontrolerów nie przyjęła i tym samym zwolniła się z pracy. Okres wypowiedzenia pierwszej grupy minął z końcem marca, kolejnej minie w końcu kwietnia 2022.

Zwolnienia wśród kontrolerów ruchu lotniczego, których nie można szybko zastąpić, spowodowały utrudnienia i opóźnienia na lotniskach. W sobotę 9 kwietnia 2022 Urząd Lotnictwa Cywilnego wydał pierwsze ostrzeżenie dla podróżnych przed utrudnieniami i opóźnieniami rejsów, spowodowanymi brakiem wykfalifikowanych kontrolerów, chętnych do pracy.

Wykwalifikowanych kontrolerów lotu jest w Polsce stosunkowo niewielu, dlatego strajk fachowców ma realny wpływ na ruch lotniczy. Już w nocy z 9 na 10 kwietnia warszawskie Lotnisko Chopina poinformowało o anulowaniu części lotów.
W ostatnich dniach sytuacja jeszcze się pogorszyła. W czwartek 21 kwietnia część lotów z Lotniska Chopina znowu została odwołana z braku kontrolerów chętnych do pracy.

Kontrolerzy lotów wszczęli strajk w proteście przeciw zmianom warunków pracy i płacy. Szczegóły tego sporu zreferował szczegółowo na Facebooku jeden z byłych kontrolerów lotu:

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, jedyna w Polsce instytucja szkoląca kontrolerów ruchu lotniczego, wprowadziła niekorzystne zdaniem kontrolerów zmiany w końcu 2021 r. Miały stanowić odpowiedź na kryzys branży lotniczej, spowodowany pandemią COVID-19. Kontrolerów rozsierdził także zakaz strajków, wprowadzony wewnętrznym zarządzeniem ówczesnego prezesa PAŻP, Janusza Janiszewskiego. Zmiana na tym kluczowym stanowisku, które od 31 marca 2022 piastuje Anita Oleksiak, pogłębiła jeszcze napięcia i chaos między władzami PAŻP a Związkiem Zawodowym Kontrolerów Ruchu Lotniczego.

W wyniku złej sytuacji i konfliktu z PAŻP aż ok. 86% pracowników APP (służby kontroli zbliżania) i 80% kontrolerów ACC (służb obszarowych) złożyło wypowiedzenia. Datą krytyczną był dzień 1 maja 2022, kiedy to kontrolerzy – w przypadku braku porozumienia z PAŻP – ostatecznie odeszliby z pracy. To byłby fatalny scenariusz dla podróżnych, których dotknąłby paraliż ruchu lotniczego nad Polską przed samą majówką.

Kryzys ruchu lotniczego oznaczałby poważne konsekwencje wizerunkowe dla Polski, ale przede wszystkim praktyczne dla pasażerów krajowych i zagranicznych. Brak odpowiedniej kontroli lotów wymusiłby odwołanie rejsów zarówno z i do Polski, jak i dłuższych połączeń międzynarodowych z częścią trasy na polskim niebie, których w linii północ-południe jest szczególnie dużo.

By uniknąć chaosu i paniki, Europejska Organizacja ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (Eurocontrol), zajmująca się wspomaganiem procesu kontroli lotu w krajach UE, zapowiedziała już w czwartek 22 kwietnia, że jeśli nie dojdzie do porozumienia PAŻP z kontrolerami lotu, wdrożony zostanie specjalny plan awaryjny.

Plan awaryjny nosi groźną nazwę „procesu masowych odwołań lotów”. W efekcie wprowadzenia planu w Polsce kontrolę nad częścią lotów na naszym niebie przejęłyby zagraniczne agencje kontroli lotów. Ogromna liczba rejsów – być może nawet ok. 80% - i tak musiałaby jednak zostać odwołana, stąd nazwa planu.

Artykuł będzie aktualizowany.

Źródła: PAP, eurocontrol.int, money.pl, Business Insider, 300Gospodarka, Fly4Free