Spis treści
Wyjątkowe miejsce na Podlasiu. Kruszyniany
Podlasie to region o niezwykłej historii i wyjątkowym klimacie. Nigdzie indziej w Polsce nie znajdziemy takiej mieszanki kultur i świadectw religii. To tutaj przecinają się szlaki katolików, muzułmanów i żydów – na tych terenach ludzie żyją ramię w ramię, godząc pomiędzy sobą różnice kulturowe.
Jednym z największych dowodów wyjątkowej historii Podlasia jest wieś Kruszyniany. W powiecie sokólskim, w gminie Krynki znajduje się perełka tych stron. Kruszyniany to miejsce, w którym jeszcze dziś znaleźć można Polaków Tatarów. Historia tych rodzin sięga ponad 300 lat wstecz – kiedy w XVII w. Jan III Sobieski oddał kilka wsi w tych okolicach Tatarom za służbę w polskiej armii. Kruszyniany i Bohoniki to ostatnie zachowane osady tatarskie. Do dzisiaj możemy wybrać się tam, żeby doświadczyć wyjątkowej atmosfery dawnych kresów. Działa tu też od 2015 r. Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów Polskich. W środku znajdziecie muzeum upamiętniające historię polskich Tatarów.
Kruszyniany. Meczet, cerkiew i mizar
Pielęgnuje się tu nadal tatarską kulturę. W Kruszynianach zachowało się kilka miejsc związanych z muzułmanami. Przede wszystkim XVIII-wieczny meczet – najstarszy w całej Polsce. Świetnie zachowany, otwarty dla zwiedzających (oczywiście pod warunkiem dostosowania się do reguł wynikających z szacunku do świątyni) jest świadectwem obecności tatarskich muzułmanów na tych ziemiach. To też wyjątkowy przykład mieszania się kultur, meczet bowiem nie wygląda wcale jak budowle z dawnego imperium islamskiego. Jest drewniany i skromny – reprezentuje głównie architekturę ludową. Przypomina kościół lub cerkiew, ale o muzułmańskim charakterze świadczą zwieńczone półksiężycem kopuły.

Za meczetem znajduje się też mizar, czyli muzułmański cmentarz. Warto obejrzeć położone tu nagrobki, aby na własnej skórze przekonać się o różnicach, a może i niektórych podobieństwach do pochówków katolickich. Wszystkie nagrobki zwrócone są na wschód, są też w większości czytelne. Uwagę mogą zwrócić wyryte na nich imiona i nazwiska – Tatarzy osiedleni przez Sobieskiego zachowywali swoje imiona, ale musieli przyjąć nazwiska polskie.