Te miejsca bezpowrotnie zniknęły z mapy Krakowa. Zobaczycie je jedynie na zdjęciach 19.01.2024

Redakcja Kraków
Redakcja Kraków
Te miejsca bezpowrotnie zniknęły z mapy Krakowa. Zobaczycie je jedynie na zdjęciach
Te miejsca bezpowrotnie zniknęły z mapy Krakowa. Zobaczycie je jedynie na zdjęciach NAC/fotopolska.eu
Historia architektoniczna Krakowa to gruba i niekończąca się księga. W mieście królów znajduje się wiele miejsc, które mają nie tylko historyczne znaczenie. Warto jednak pamiętać także o tych, które nie przetrwały próby czasu. Oto przewodnik po miejscach, które bezpowrotnie zniknęły z mapy Krakowa.

Willa Rożnowskich

Willa Rożnowskich i zakole Wisły
Nieznany

Na Bulwarze Poleskim nad Wisłą, vis-à-vis Wawelu, stała kiedyś okazała willa. Dom należał do właściciela parowej fabryki mydła, Stanisława Rożnowskiego. Dziś po budynku nie ma śladu. Dom zbudowano w 1891 roku, na terenie, który wówczas należał do wsi Dębniki, nienależącej jeszcze do miasta, ale będącej oddzielną gminą, leżącą w powiecie wielickim.

Niecałe 30 lat po wybudowaniu, willa przeszła na własność skarbu państwa. Przeznaczono ją na siedzibę Dyrekcji Dróg Wodnych. Okazało się, że postawienie budynku w tak ryzykownym miejscu było błędem. Dwie powodzie, jakie nawiedziły Kraków, w 1903 i 1925 roku, poważnie naruszyły konstrukcję. Ostatecznie, po zalaniu bulwarów w 1934 roku podjęto decyzję o rozbiórce willi w roku 1938.

Drobnerion

Drobnerion
Narodowe Archiwum Cyfrowe/1-G-7052

W kamienicy "Pod Panem Jezusem" na placu Szczepańskim 3 znajdował się szpital dla ubogich kupców oraz mieszczan krakowskich. Kamienica ta w XVIII w. została wyremontowana. W 1817 r. szpital został przekazany Towarzystwu Dobroczynności, a rok później zamknięto go i przeniesiono na Wawel, a następnie do budynku Panien Koletek. Budynek po przeniesieniu szpitala został zaadaptowany na cele mieszkalne, zaś w roku 1876 przekazany Towarzystwu Muzycznemu.

Przed rokiem 1890 r. przeprowadzono remont budynku, a ten wkrótce stał się własnością Romana Drobnera. We wnętrzu kamienicy stworzono restaurację, a w 1904 r. w ogrodzie od strony Plant ustawiono dodatkowy pawilon zwany później "Drobnerionem". 13 lutego 1907 roku Drobnerion spłonął. Prasa podawała, że powodem pożaru była źle wykonana instalacja elektryczna, mówiło się też o podpaleniu.

Hala Targowa na Podgórzu

Z ok. 1913 r., gdy można było zaopatrzyć się bez problemu w świeże (przynajmniej z założenia), a w każdym razie ekologiczne produkty przemysłu rolne
Z ok. 1913 r., gdy można było zaopatrzyć się bez problemu w świeże (przynajmniej z założenia), a w każdym razie ekologiczne produkty przemysłu rolnego. Fotografia Zakładu Artytyczno-Fotograficznego "Secesya" w Podgórzu. ANK, Zbiór fotograficzny, sygn. A-V-1388

Określenie Hala Targowa jednoznacznie kojarzy się krakowianom z Halą Targową przy ulicy Grzegórzeckiej. Jednak przed wojną Kraków miał także Halę Targową w Podgórzu. Ceglana hala targowa znajdowała się u zbiegu ul. ulic 3 Maja, Kalwaryjskiej i Rejtana. Budynek musiał zostać zburzony w 1934 roku, tuż po tym, jak wybudowano Most Józefa Piłsudskiego.

Dworek pod Pawiem

Dworek „Pod Pawiem”
Narodowe Archiwum Cyfrowe

Dworek „Pod Pawiem” został wzniesiony prawdopodobnie w 1819, chociaż niektóre źródła sugerują, że powstał nieco później. Jego budowniczym był Ignacy Hercok. Na froncie znajdowała się facjatka ozdobiona w szczytowej części płaskorzeźbami pawia (stąd nazwa dworku) i Oka Opatrzności. Dom otaczał niewielki ogród, który wąskim pasem przebiegał również od strony ul. Zwierzynieckiej. Posesja ogrodzona była drewnianym płotem z szeroką furtką wejściową.

Jeszcze przed I wojną handlowano tu powozami. W krakowskim wydaniu "Czasu" z 21 czerwca 1936 roku czytamy o zaplanowanej tu licytacji… automatycznej maszyny do krajania szynki należącej do Teodora Kopczyńskiego. Dwotrek pod Pawiem został wyburzony w latach 30. Dziś w jego miejscu stoi Dom Handlowy "Jubilat".

Odwach ratuszowy w Krakowie

Odwach ratuszowy w Krakowie
Narodowe Archiwum Cyfrowe

Odwach stał przy wieży ratuszowej na Rynku Głównym. Parterowa wartownia została wzniesiona w 1782 w stylu klasycystycznym. Był to odwach dla polskiego garnizonu, wybudowany z polecenia gen. Józefa Wodzickiego, który pełnił funkcję wojskowego komendanta miasta. W XIX w. budynek służył milicji Wolnego Miasta Krakowa i straży pożarnej. Wojsko wróciło do niego w 1946 r., po zajęciu Rzeczpospolitej Krakowskiej przez Austriaków. Budynek został zburzony w 1879 r.

W latach 1881-1882 w tym samym miejscu wzniesiono nowy, neogotycki odwach. Nowy budynek był rozleglejszy od poprzedniego. Mieściła się nie tylko wartownia, ale także komendantura miasta i garnizonu oraz areszt. Odwach z rąk austriackich został zajęty przez jednostki polskie w dniu 31 października 1918 roku.

Od tego czasu aż do 1934 r. co dzień w południe odbywała się przed odwachem bardziej lub mniej uroczysta zmiana warty wojskowej. Podczas II wojny światowej ratuszowy budynek był niemiecką wartownią. Został zburzony w 1946 roku, bo kojarzył się krakowianom z niemiecką okupacją.

Hotel Krakowski

Hotel Krakowski
NAC

W 1862 roku Antoni Marfiewicz, krakowski przedsiębiorca budowlany, wystawił sobie przy ul. Dunajewskiego 7 willę, a w jej sąsiedztwie Nowe Łazienki Miejskie. Oba projekty powierzył Filipowi Pokutyńskiemu, znanemu dzisiaj m.in. z realizacji pałacu w Piekarach i gmachu Polskiej Akademii Umiejętności przy ul. Sławkowskiej. W latach 70. XIX wieku górne kondygnacje budynku przebudował na hotel, który nie cieszył się dobrą reputacją. Nigdy nie remontowany, hotel wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż do wyburzenia w 1937 roku (zakończył działalność siedem lat wcześniej). Budowę nowej siedziby Banku Rolnego, która powstała na jego miejscu, przerwał wybuch wojny. Budynek został oddany do użytku w 1953 roku.

Most Krakusa

Most Krakusa
fotopolska.eu

Most został oddany do użytku 20 stycznia 1913, a 4 lipca 1915 miało miejsce uroczyste połączenie Krakowa z Podgórzem, właśnie na tymże moście. Most (podobnie jak inne mosty Krakowa) został wysadzony przez wycofujące się wojska niemieckie w styczniu 1945 roku. W lutym tego samego roku rozpoczęto odbudowę. Wyremontowaną przeprawę otwarto 23 lutego 1945 roku.

W 1971 roku konstrukcję przebudowano pod kierownictwem Mostostalu. Dziś most znany jest jako Most Powstańców Śląskich.

Osada Rybaki

Osada Rybaki
NAC

Osada Rybaki to miejsce pod Wawelem, które w XVII wieku założyli rybacy. Osadę zamieszkiwali głównie rybacy. Tak przynajmniej było na początku jej istnienia. Jak możemy dowiedzieć się z książki „Kraków na starych widokówkach”, w 1706 rybacy otrzymali nakaz przeniesienia się na drugą stronę Wisły, co było związane z budową umocnień przy zamku.

Po drugiej stronie rzeki znajdowały się Dębniki, należące wówczas w dużej części do paulinów z kościoła na Skałce. Toczyli oni wieloletni spór z rybakami, co spowodowało, że przenosiny bardzo się przeciągały. Zabudowa przestała istnieć w 1914 r. Wyjątkiem jest sześcienny piętrowy budynek znajdujący się najbliżej zamku.

Most Karola w Krakowie

Przyczółek północny Mostu Podgórskiego w Krakowie. Od 2010 wykorzystywany po raz kolejny, tym razem dla kładki pieszo-rowerowej.
Przyczółek północny Mostu Podgórskiego w Krakowie. Od 2010 wykorzystywany po raz kolejny, tym razem dla kładki pieszo-rowerowej. Radoslaw Nowak/CC BY-SA 4.0

Dziś już nie istnieje. Pozostał w opisach, na starych rysunkach, wreszcie w legendzie, tak Krakowa, jak i dawnego Podgórza. W roku 1796 Kraków był już częścią Galicji. Prace przy budowie mostu zlecono austriackiemu inżynierowi Józefowi Schidtowi. Zlokalizował go na osi ulicy Gazowej, zaś od strony Podgórza obecnej ulicy Brodzińskiego. Posadowił most na dwóch rzędach dębowych pali, wbitych w koryto Wisły. Przyczółki dał murowane, co gwarantowało stabilność konstrukcji. Most miał szeroką drewnianą stabilną jezdnię, ponadto dla wygody przechodniów wydzielono specjalne przejścia dla pieszych, gwarantując bezpieczne przejście. Most Arcyksięcia Karola został w roku 1813 - podczas pamiętnej powodzi - zerwany. Taki był jego koniec.

Pierwszy kościół parafialny św. Józefa na rynku w Podgórzu

domena publiczna

Tak wyglądał pierwszy kościół parafialny św. Józefa na rynku w Podgórzu. Został zbudowany w 1832 roku. Pod koniec XIX wieku był już za mały dla parafii liczącej ponad 17 tys. wiernych. W 1905 roku klasycysztyczną świątynię wyburzono, a w 1909 r. została ukończona budowa nowego, neogotyckiego kościoła, który stoi na Rynku Podgórskim do dziś.

Bar "Smok"

Bar
fotopolska.eu

To miejsce pamiętają chyba wszyscy krakowianie (i przyjezdni także), którzy mają więcej niż 20 lat na karku. Bar "Smok" przy Dworcu PKP uchodził za jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów Krakowa. Został wybudowany na początku lat 60. Na sali było 15 stołów, przy których jadło się na stojąco. Dodatkowo przy oknie była duża półka, dla 30, 40 osób. Sprzęt gastronomiczny sprowadzono z NRD. Uwagę przykuwał duży, charakterystyczny neon. Kuchnia serwowana w smoku nie była wykwintna, ale miała wielu amatorów. "Smok" został rozebrany w 2004 roku. Dziś stoi tu hotel.

Kliknij, aby zobaczyć więcej zdjęć:

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Te miejsca bezpowrotnie zniknęły z mapy Krakowa. Zobaczycie je jedynie na zdjęciach 19.01.2024 - Gazeta Krakowska

Wróć na stronapodrozy.pl Strona Podróży