Nowe miasta w Polsce od Nowego Roku 2023. 15 miejscowości uzyska status miast, za to niemal 500 zniknie z mapy. Co jest powodem tych zmian?

Od 1 stycznia 2023 w Polsce pojawi się 15 nowych miast. Wybrane miejscowości uzyskają prawa miejskie i tym samym dołączą do grona polskich miast, których będzie łącznie 979. Nowych miast w Polsce przybywa coraz szybciej – w zeszłym roku prawa miejskie uzyskało 10 ośrodków, w tym już o 5 więcej.

Kto decyduje o tym, która miejscowość uzyska status miasta? Z inicjatywą nadania statusu najczęściej wychodzą samorządowcy i lokalni działacze. Ostateczna decyzja należy do Rady Ministrów.

- Procedura nadania praw miejskich jest procesem, który bardzo dobrze ukazuje samorządność. Zaczyna się od inicjatywy mieszkańców, a kończy na decyzji najwyższych organów państwa. – powiedział sekretarz stanu w MSWiA Paweł Szefernaker w czasie uroczystości oficjalnego nadania praw miejskich nowym miastom, która odbyła się 29 grudnia 2022 w Warszawie.

Przedstawiciele nowych polskich miast przyjęli z rąk premiera Mateusza Morawickiego akty nadania praw miejskich i symboliczne klucze do miejskich bram.

Czytaj też: Ferie zimowe 2023: gdzie Polacy planują je spędzić? Ile kosztują wycieczki all inclusive do ciepłych krajów, narty we Włoszech i Austrii?

Na podstawie jakich kryteriów decyduje się o powołaniu nowego miasta?

• Przede wszystkim decyduje historia. Jeśli dany ośrodek miał status miasta w przeszłości, ale utracił go w XIX w., zwłaszcza w wyniku represji carskich po polskich powstaniach narodowych, istnieje duża szansa, że znowu stanie się miastem.
• Wyznacznikiem posiadania przez daną miejscowość statusu miejskiego w przeszłości są zachowane zabytki o charakterze miejskim: rynki z ratuszami i murowanymi kościołami, zespoły pałacowe itp.
• Ważny jest także stopień urbanizacji danej miejscowości i rozwinięcia infrastruktury komunikacyjnej (drogi, linie kolejowe).
• Oceniana jest też struktura zatrudnienia – większość mieszkańców powinna pracować w innych gałęziach gospodarki niż rolnictwo.

Wykaz nowych miast, które uzyskają prawa miejskie od Nowego Roku 2023, zawarto w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2022 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.

Poniżej prezentujemy wszystkie nowe miasta Polski z krótką charakterystyką.

Woj. mazowieckie – 4 nowe miasta

• Latowicz: posiadał prawa miejskie od 1423 r. do 1869 r., kiedy utracił je decyzją cara.
• Bodzanów: miał dawniej status miasta, o czym świadczy rynek objęty opieką konserwatora zabytków.
• Jastrząb. Słynie z Jarmarku Norbertańskiego, organizowanego z przerwami od 1415 r.
• Jadów: uzyskał i stracił prawa miejskie w XIX w. Można tu oglądać duży rynek, murowany kościół z XIX w. i Muzeum Rodu Jadów.

Woj. łódzkie – 4 nowe miasta

• Jeżów: od XIV do XIX w. był miastem zakonnym benedyktynów.
• Dąbrowice: to dawne miasto z dwoma rynkami i zabytkowym ratuszem.
• Rozprza: straciła prawa miejskie w wyniku carskich represji w 1870 r. Ślady osadnictwa w tym miejscu sięgają niemal tysiąca lat wstecz.
• Ujazd: także stracił prawa miejskie w 1870 r. Wśród zabytków znajdują się barokowy kościół i pałac z parkiem.

Woj. małopolskie – 2 nowe miasta

• Książ Wielki: uzyskał prawa miejskie pierwotnie w XIV w. Z tego okresu pochodzą dwa zabytkowe kościoły.
• Czarny Dunajec: liczy niemal 3700 mieszkańców i ma status Obszaru Ochrony Uzdrowiskowej.

Woj. świętokrzyskie – 2 nowe miasta

• Łopuszno: jest znane z Gminnego Ośrodka Sportowo-Wypoczynkowego, w którym można grać m.in. w piłkę nożną i tenisa. Ośrodek dysponuje też sceną koncertową.
• Piekoszów: zabudowa skoncentrowana jest wzdłuż dróg prowadzących do Kielc, z tym miastem wiąże się też struktura zatrudnienia. Działalność rolnicza w Piekoszowie praktycznie zanikła.

Woj. wielkopolskie – 1 nowe miasto

• Miasteczko Krajeńskie: może się pochwalić dobrze zachowaną zabytkową zabudową miejską z Placem Wolności i XIX-wiecznym kościołem na wzgórzu.

Woj. śląskie – 1 nowe miasto

• Włodowice: znajduje się tu rynek z wmurowaną płyta herbową. Prawa miejskie Włodowice utraciły w 1870 r.

Woj. dolnośląskie – 1 nowe miasto

• Miękinia: o wysokim statusie miasta w przeszłości świadczą jego zabytki: barokowy kościół i zespół pałacowo-parkowy.

Czytaj też: Miasta w Polsce, które warto odwiedzić. Tu w 2022 roku podróżowaliśmy najczęściej

Nowe miasta to nie wszystko. Od stycznia 2023 z mapy Polski oficjalnie zniknie aż 475 miejscowości. Tak wynika z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw i rodzajów niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych.

Co jest przyczyną tej decyzji? Chodzi o ośrodki niemal wymarłe i wyludnione, które zostaną wcielone do większych, okolicznych wsi lub miast.

Wykaz miejscowości, które znikną z mapy Polski w 2023 r., jest dostępny online.

Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, sejm.gov.pl

Czytaj też: Wieś na weekend – która jest najbardziej urokliwa? 52 wsie z całego świata wyróżnione w międzynarodowym konkursie, jedna jest w Polsce